Farmakologiya

MARKAZIY NERV TIZIMIGA TA’SIR ETADIGAN,
UMUMIY TONUSNI OSHIRADIGAN
 DORI VOSITALARI
Bunday preparatlarga turli o‘simliklar va hayvonlarning
organlaridan olinadigan, tarkibiga bir necha xil faol moddalar
aralashgan preparatlar kiradi. Ularning ko‘pchiligi xalq tabobati
usulida tayyorlanib qo‘llaniladigan dori vositalaridir. Ushbu
preparatlar asosiy ta’sir mexanizmiga ko‘ra, markaziy nerv
tizimi faoliyatini qisman qo‘zg‘atib, umumiy tonusni, quvvatni
sezilarli darajada oshiradi, charchashni kamaytiradi, yurak
ishini, qon bosimini sezilarli darajada ko‘taradi, ishtahani,
aqliy va jismoniy qobiliyatni birmuncha yaxshilaydi, organizm-
ning salbiy ta’sirlarga chidamliligini oshiradi. Dorilarning
bunday ta’siri aytilgan a’zo va tizimlar faoliyati susaygan
bo‘lsa, ko‘proq namoyon bo‘ladi.
Bu preparatlar zaharsiz bo‘lgani uchun bemorlar, shu
jumladan, qariyalar ham, yengil qabul qiladilar. Preparat-
larning ta’sir mexanizmi yaxshi o‘rganilmagan. Lekin shuni
aytish kerakki, bu yerda endokrin tizimining faoliyati oshishi
katta ahamiyatga ega bo‘lsa kerak, degan fikrlar bor. Dorilar
aqliy va jismoniy charchash, kamquvvatlik, giðotoniya,
impotensiya (erkaklik qobiliyatining sustlashishi)da beriladi.
Giðertoniyada, uyqusizlikda, umumiy qo‘zg‘alish bilan
bog‘liq hollarda va balog‘atga yetmagan yoshlarga tavsiya
etilmaydi.
Preparatlar.
J e n s h e n   n a s t o y k a s i  (Tinctura Gin-sengi) tarkibida
jenshen ildizi bor. 40 va 50 ml dan flakonda ishlab chiqariladi.
Ovqatdan oldin 15—25 tomchidan kuniga 2—3 marta ichiladi.
L i m o n n i k   n a s t o y k a s i   (Xitoy  sxizandra  nastoykasi)
(Tinctura schizandrae). Òarkibida sxizandrin, efir moylari, vita-
minlar, organik kislota mavjud. 50 ml dan flakonda ishlab
chiqariladi. Ovqatdan oldin 20—25 tomchidan kuniga 2—3 marta
ichiladi.
S u y u q   l e v z e o   e k s t r a k t i  (Extractum Leuzeae
fluidum). Òarkibida efir moylari, qatronlar bor, organik kis-
lota tuzlari mavjud. Ovqatdan oldin 20—30 tomchidan ku-
niga 2—3 marta ichiladi.
Z a m a n i x a   n a s t o y k a s i   (Exinopanaks  nastoykasi)
(Extractum Echinopanacis). Òarkibida alkaloidlar, glikozidlar,

---

198
efir moyi mavjud. 50 ml dan flakonda ishlab chiqariladi.
Ovqatdan oldin 30—40 tomchidan kuniga 2—3  marta ichiladi.
S a p a r a l   (Saparalum). Manjuriya aramidisidan olinadi.
Òabletka holida 0,05 g dan ishlab chiqariladi. Kuniga 2—3
martadan 15—30 kun davomida qabul qilinadi.
P a n t o k r i n   (Pantocrinum). Òarkibida kiyik shoxining
spirtli-suvli ekstrakti mavjud. 30—50 ml dan flakonda; 1 ml
dan ampulada; 0,15 g dan tabletka shaklida ishlab chiqariladi.
Ovqatdan 30 daq. oldin 30—40 tomchidan kuniga 2—4 marta
ichiladi; 1—2 ml dan kuniga teri ostiga yoki mushak orasiga
yuboriladi.
E l e u t e r o k o k k n i n g   s u y u q   e k s t r a k t i  (Extractum
Eleutherococci fluidum). Òarkibida kumarin unumlari mavjud. 50
ml li flakonda ishlab chiqariladi. Ovqatdan oldin 20—40
tomchidan kuniga 3 marta ichiladi.
R o d i o l a n i n g   s u y u q   e k s t r a k t i   (Ext. Rhodiolae
fluidum). O‘simlik ildizi sariq rangda bo‘lgani uchun xalq
tabobatida „Oltin ildiz“ deb yuritiladi. Uning suyuq ekstrakti
quvvatni oshiruvchi, bardamlik beruvchi, charchashni
yo‘qotuvchi dori sifatida 30—40 tomchidan kuniga 2—3 marta
ovqatdan oldin ichiladi. Flakonda 30 mg dan ishlab chiqariladi.
Rp.: T-rae Schizandrae 50 ml
D.S. 20—25 tomchidan ovqatdan oldin ichiladi.