Farg'ona viloyati Quva tumani 37-umumiy o`rta ta’lim maktabi Biologiya fani amaliyotchisi Rejapova Xurshidaxonning ochiq dars ishlanmasi



Download 242,5 Kb.
bet7/14
Sana09.02.2022
Hajmi242,5 Kb.
#438970
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   ...   14
Bog'liq
Ochiq dars ishlanmasi 2

Sezgi organlari va refleksi. Yomg’ir chuvalchangining maxsus sezgi organlari bo’lmaydi, lekin u yorug’lik, harorat kimyoviy va mexanik ta’sirlarni yaxshi sezadi. Uning teri hujayralarida sezuvchi nerv tolalaribo’ladi. Bu nervlar nerv tugunlari bilan bog’langan. Yomg’ir chuvalchangining refleksi gidra va oq planariyaga nisbatan ancha murakkab va xilma-xil bo’ladi. Gidra yoki planariya tanasiningqaysi qismiga ta’sir etsak bir xil qisqartirish bilan javob beradi. Buning aksicha, yomg’ir chuvalchangi tanasining qaysi qismiga ta’sir qilsak o’sha tomoni ta’sirlanadi va har xil harakat qiladi. Masalan oldingi tomoniga biror narsani tekkizganimizda bosh qismini tortib oladi va boshqa tomonga burilib, qochishga harakat qiladi. Reflekslar yomg’ir chuvalchangi hayotida katta ahamiyatga ega. Reflekslar yordamida chuvalchanglar o’z ozig’ini qidirib topadi, dushmanlardan saqlanadi, kuchli yorug’lik va issiqlikdan yashirinadi.
Ko’payishi. Yomg’ir chuvalchangi germafradit hayvon, lekin ko’payishi davrida ikki chuvalchang bir-birini urug’lantiradi. Chuvalchang tuxum qo’yish davrida belbog’chasidan shilimshiq modda ajratadi. Bu moddadan pilla hosil bo’ladi. Har qaysi pillaga 2-3 dona, ba’zan 6-20 donagacha tuxum qo’yadi.Pilla chuvalchang tanasidan sirg’alib tuproqqa tushadi. Pilladagi tuxumlardan bir oydan keyin yosh chuvalchanglar chiqadi. Chuvalchanglar bir necha yil yashaydi.
Regenerasiyasi. Yomg’ir chuvalchanglari ham gidra yoki oq planariya singari tanasining jarohatlangan qismini tiklash hususiyati ega.Chuvalchang tanasi ikki bo’lakka ajratilganida uning har bir bo’lagidan yangi chuvalchanglar hosil bo’lishi aniqlangan.
Ahamiyati. Yer yuzida yomg’ir chuvalchanglarining 180 dan ortiq turi tarqalgan. Yomg’ir chuvalchanglari chuchuk suvlarda hayot kechiradigan halqali chuvalchanglarning tana halqalarida ko’zga ko’rinmaydigan siyrak va kalta tukchalar bo’ladi. Shuning uchun ularni kam tukli halqali chuvalchanglar sinfiga kiritiladi. Yomg’ir chuvalchanglari tuproqni yumshatib, unga suv va havo o’tishini yaxshilaydi. O’simlik ildizlari chuvalchanglar qaziganinlar orqali yaxshi o’sadi. Bundan tashqari chuvalchanglar tuproqni ichagidan o’tkazib, uni chirindiga boyitadi. Chuvalchang ko’p bo’lgan tuproq donador bo’lib, namlik va oziq moddalarni o’zida yaxshi saqlaydi. Bir gektar maydonda yomg’ir chuvalchanglari bir yil davomida 250-600 tonna tuproqni qayta ishlab berishi aniqlangan. Yomg’ir chuvalchanglarining ayrim turlaridan chorvachilik va uy-ro’zg’or chirindilarini qayta ishlab sabzavot va poliz ekinlari uchun qimmatli o’g’it hisoblanadigan biogumus olishda foydalaniladi.

Download 242,5 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   ...   14




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish