Farg’ona politexnika instituti

PEDAGOGIK MAXORAT VA PEDAGOGIK TEXNOLOGIYALAR BO’YICHA UMUMIY MA’LUMOTLAR.


Pedagogik kasbning xususiyatlari.
Pedagoglik faoliyati jamiyatdagi funktsiyalari bo’yicha va kasbiy sifat xususiyatlariga qarab xamda psixologik tomonlar bo’yicha yozuvchi, artist va olimlar tomoniga yaqin. Pedagog mexnatining xususiyatlari tabiatning eng buyuk in’omi bo’lgan insonni o’qitish va tarbiyalash uchun mo’ljallangan:
1.Pedagogning mexnat faoliyati usib kelayotgan yoshlarning insoniy xususiyatlarini shakllantirishdan iborat.
2.Pedagog faoliyatidagi mexnatning uziga xos xususiyati shundan iboratki, unda mexnat predmeti bo’lib xazrati inson xisoblanadi.
3. Pedagogik mexnat unga xar tomonlama ta’sir etuvchi omillarni boshkaruvchi shaxsga bo’lgan ta’siridan iborat.
Bu mexnatda talabaga ta’sir etuvchi kurol bo’lib o’qituvchining shaxsi–uning bilimlari, maxorati, sezgirligi va erkinligidir. Pedagogik jarayonning maksadi, nafakat talabani tarbiyalash, o’qitishni tashkil kilishdan iborat bo’lmay, uning o’qitish uslublarini va ulardagi barcha munosabatlar tizimini aniklashdan iborat.
Pedagogning faoliyati xar doim yukori baxolangan. Kadimiy grek filosofi Aflotun agar kosib yomon usta bo’lsa, bundan davlat juda katta narsa yo’qotmaydi– fakat xalk yomonrok kiyinadi, xolos, ammo agar yoshlar tarbiyachisi uz vazifalarini yomon bajarsa, u xolda mamlakatda nodon, joxil, bilimsiz va axmoklar toifasi vujudga keladi.
17 asrda yashagan ilmiy pedagogikaning asoschilaridan biri– Yan Amos Komenskiy «o’qituvchilarga kuyosh ostidagi eng yukori vazifa yuklatilgan», degan edi.
PEDAGOG MAXORATI.
Agarda pedagogning kasbiy maxorat dasturiga amaliy karalsa, u xolda birinchi uringa uning integral sifati–o’qituvchining maxoratidan iborat bo’ladi. Pedagogik maxoratga berilgan ta’riflar shuncha kup bo’lishiga karamay, ularda maxoratning kaysidir tomonlari albatta ifodalanadi.
Maxorat–bu yuqori va doimo yuksalib boruvchi tarbiya va o’qitish san’atidan iborat. Pedagog – o’z ishining ustasi, uz fanini chukur biluvchi, fan va san’atning mos soxalari bilan yaxshi tanish, amalda umumiy va yoshlar psixologiyasini yaxshi tushunuvchi, o’qitish va tarbiyalash metodikasini xar tomonlama biluvchi xamda yukori madaniyatga ega bo’lgan mutaxassis.
Pedagogik nazariyada o’qituvchi maxoratini ikki xil tushunish mavjud. Birinchisi, pedagogik mexnatni tushunish bilan boglik bo’lsa, ikkinchisi tarbiyada pedagog shaxsi asosiy urin tutadi.
Maxoratni egallash uchun kup narsani bilish va kila bilish zarur. Tarbiya printsiplari va konunlarini xamda uning tashkil etuvchilarini bilishi zarur. O’quv–tarbiyaviy jarayon va uning tashkil etuvchilarni samarador texnologiyalardan foydalanish uchun xar bir konkret xolat uchun ularni tugri tanlab olishni, diagnostikalashni, oldindan bilishni va berilgan daraja va sifat jarayonini loyixalashni juda yaxshi bilishi zarur.
Demak, usta–u xozirgi zamon o’qitish metodlarini juda yaxshi biluvchi muallimdir.
Muallimlik san’ati, ayniksa, darslarda o’qitishni bilishdan iborat. Tajribali pedagog tinglovchilarning dasturiy materialni dars paytida uzlashtirishlariga erishadi. Uning uchun uy ishi bilimlarni mustaxkamlash, chukurlashtirish va kengaytirish usulidan iborat.
Maxoratning yana bir asosiy kursatgichi o’quvchilarni faollashtirish, ularning kobiliyatlarini, mustakilligini va talabchanligini ustirishdan iborat. Pedagogik maxoratning keyingi tashkil etuvchisi–bu tarbiyaviy ishni o’qitish jarayonida samarador utkaza olishi, o’quvchilarda yukori ma’naviyat vatanparvarlik, mexnatsevarlik, mustakillikni shakllan–tirishdan iborat.
O’qituvchining vazifasi–o’quvchilarda o’qitish jarayonida, musbat xis–tuygularni ishlab chikishga yo’l topa bilish. Bular oddiy usullar bo’lib: unga ish metodini uzlashtirish, xissiy xolatni yaratish, o’qituvchining faolligi, kizik misollar keltirish, kuchli ma’noli tanbexlar va shu kabilardir. Bu kabi usullar nafakat vaktinchali muvaffakkiyatni xosil kilmasdan ular o’qituvchiga xurmatni oshiradi, fanga turgun va doimiy intilishni yuzaga keltiradi.