Farg‘ona politexnika instituti “Elektronika va asbobsozlik” kafedrasi

 
Radio qabul qilish qurilmalarning asosiy ko‘rsatkichlari
.
Radio qabul 
qilgichlarning ko‘rsatkichlari ularning vazifasiga ko‘ra aniqlanadi. Turli radio qabul 
qilgichlar uchun bu ko‘rsatkichlar turlicha bo‘ladi. Sezgirlik radio qabul qilgichning 
past sathli signallarini qabul qilish qobiliyatini xarakterlaydi. U odatda antennadagi 
radiosignalning barqaror qabul qilinishi va shovqinsiz eshittirilishi mumkin bo‘lgan 
eng kichik EYUK yoki quvvatidir. Qabul qilgichlarning sezgirligi ularning vazifasiga 
bog‘liq bo‘lib, keng diapazonda o‘zgara oladi. Masalan, radioeshittirish qabul 
qilgichlarining sezgirligi 50–300 mV oralig‘ida bo‘lib, ular sifat klassiga bog‘liq. 
Radiolokatsiya qabul qilgichlarining sezgirligi 10
-12
–10
-15
Vt qiymatlariga ega. Ferrit 
antennali qabul qilgichlar uchun maydon kuchlanganligi bo‘yicha sezgirlik 
tushunchasi qo‘llanilib, u 0,3 dan 5 mV/m gacha qiymatlarni tashkil etadi. YUqori 
sezgirlikka amalda tashqi shovqin sathi yoki radio qabul qilgich chiqishidagi shovqin 
signal sathidan bir necha barobar kichik bo‘lganda erishiladi. SHuning uchun turli 

---

27 
- - 
qabul qilgichlarni tavsiflaganda, faqatgina sezgirligini inobatga olmasdan, uning 
amaldagi sezgirligini ham hisobga olish lozim.
Hozirgi vaqtda to‘g‘ri kuchaytirishli, regenerativli, superregenerativli, 
birlamchi va ikkilamchi supergeterodinli chastota o‘zgartirishli qabul qilgichlar keng 
qo‘llanilmoqda. 
2.2-rasm. To‘g‘ridan-to‘g‘ri kuchaytirishli qabul qilgichning struktura sxemasi
. 
Kirish zanjiri (KZ) antennadagi turli radiouzatkichlar va boshqa elektromagnit 
tebranishlar manbalaridan kelgan xalaqit signallarni susaytirib, foydali signallarni 
ajratib oladi. Radiochastota kuchaytirgichi (RCHK) kirish zanjiridan kelayotgan 
foydali signallarni kuchaytiradi va xalaqit berayotgan stansiya signallarini yana ham 
susaytiradi. Detektor (D) modulyasiyalangan radiochastota signallari tebranishlarini 
uzatilayotgan xabar (tovush, telegraf) tebranishlariga mos holda o‘zgartiradi. Tovush 
chastotasi kuchaytirgichi (TCHK) quvvat va kuchlanish bo‘yicha detektorlangan 
signalni oxirgi uskunalar (radiokarnay, rele, televizion qabul trubka) ishga 
tushadigan darajagacha kuchaytiradi. Oxirgi qurilma (OQ) elektr signallarini 
boshlang‘ich axborot (tovush, nurli, harfli) holiga qayta o‘zgartiradi. To‘g‘ri 
kuchaytirishli qabul qilgich yaxshi tanlovchanlik va yuqori sezgirlikni, ayniqsa, qisqa 
va o‘ta qisqa to‘lqinlarda ta’minlay olmaydi. Bu chastotalar oshgan sari rezonans 
zanjirining o‘tkazish polosasi oshishi bilan izohlanadi. Masalan, yakka konturning 
o‘tkazish polosasi