leksik tahlil, morfologik tahlil, sintaktik tahlil
kabi turlarga bo'linadi. Ularni tahlil qilishda
dialektolog plum sheva bilan bevosita
tanishishi kerak bo'ladi.
Umumturkiy so‘zlar barcha turkiy tillarda va shevalarda
qo'iianadi
hamda ular o‘zbek shevalarida adabiy tildagi talaffuzini saqlashi
ham mumkin yoki kuchli va kuchsiz fonetik o‘zgarishga uchrashi
ham mumkin. Bunga yer/jer, ish is, bash/ bas kabi va boshqa turli
sohalarga oid so‘zlar taalluqlidir. Shevalar lug1 at tarkibining
salmoqli qismini umumturkiy so‘zlar tashkil etadi.0‘zbek tiliga
so‘zlar, asosan, uch manbadan arab, fors-tojik, rus tilidan
o‘zlashgan, lekin kamroq bo‘las-da. boshqa tillardan ham
0‘zlashgan so‘zlar bor. Bu so‘zlar shevalarda fonetik
qulaylashtirilgan holda iste’molda bo‘ladi. Ilmiy-tadqiqot ishlari
natijalari shuni ko'rsatadiki, shevalar lug‘at tarkibida forscha-
tojikcha so‘zlar ko‘proq, arabcha so‘zlar unga nisbatan kamroq,
ruscha-
baynalmilal so‘zlar juda kam uchraydi, bu esa bunday
so‘zlarning o‘zlashish jarayoni ko'proq vaqt talab qilishi bilan
bog‘liq ekanini ko‘rsatadi.
0‘zbek shevalarining morfologik va sintaktik
xususiyatiari haqida
to* In ma’lumot berish qiyin, lekin bu masalalarning eng
umumlashadigan,
tmlqiqot ob’yektini o‘rganishga asos bo‘ladigan
Do'stlaringiz bilan baham: |