эгалик килмайдиганлар эса улар томондан эзилади, бошкарувдан йироклашади, кам мехнат хаки олади, уз кобилиятларини реализация килишга етарли имконияти булмайди ва хоказо. - эгалик килмайдиганлар эса улар томондан эзилади, бошкарувдан йироклашади, кам мехнат хаки олади, уз кобилиятларини реализация килишга етарли имконияти булмайди ва хоказо.
- Мулкчилик муносабатлари инсонни инсон томонидан экспулатация килинишини келтириб чикармайдиган жамиятда ижтимоий хаётнинг барча сохаларида, шунингдек, социал сохада хам, одамлар бир хил урин эгаллайдилар Гхукмронлик килувчилар ва мазлумлар булмайдиГ, ижтимоий-сиёсий хаётда катнашишда бир хил имкониятга эга буладилар, эхтиёж ва кизикишларининг кондирилиши эса хар бирининг узи кушган хиссасига боглик булади. Социал муносабатларнинг ишлаб чикариш – иктисодий муносабатларига нисбатан актив роли хам мухим конуният булиб келади. Масалан, социал бирликларда одамлар муносабатларининг яхшиланиши, коллективдаги шунга мос мухит ишлаб чикариш ривожланишга, умумий холда жамиятга хам бевосита таъсир килади.
- Эхтиёж ва кизикишларнинг социал шартланганлиги хам умумсоциологик конундир. Эхтиёжлар барча шарт-шароитлар йигиндиси, аввалам бор ишлаб чикариш кучларининг ривожланиш даражасига ва ишлаб чикариш муносабатлари характерига, у ёки бу социал бирликларнинг Гсинфлар, миллатлар ва б.Г кизикишлари ва идеалларга боглик холда хам келиб чикади, яъни моддий ва маънавий ишлаб чикаришнинг турли сохаларидаги актив фаолият, бошка одамлар билан мулокот, шахснинг шаклланиши жараёни шунга мос эхтиёжларни келтириб чикаради.
- Эхтиёж ва кизикишлар шартланганлигининг узига хослиги ишлаб чикаришнинг, турли социал системаларга мансуб инсонлар моддий-техник базасининг бир хил ривожланиш даражаси шароитида хам турли хил, баъзан карама-карши эхтиёжлар ва кизикишларнинг юзага келишида намоён булади.
Шахс шаклланишида социал мухитнинг мухим роли – яна бир умумсоциологик конундир. Инсоннинг бошка инсонлар, коллективлар, бирликлар билан алокаси ва узаро хаёти шарт-шароитлари унинг атрофида доимий, унинг жамиятдаги урнини, фаолиятини, хулк-атворини, хаёт тарзини белгилаб берувчи факторлар комплексини вужудга келтиради. Социал мухитнинг холати, унинг бойлиги ёки ночорлиги шахснинг билими, малакаси, фикрлари, кайфиятини, демакки, унинг у ёки бу хатти-харакатини асослашда сабаб булиб келади. Охир-окибат социал мухит шароитларининг маълум таъсири остида, фаолият ва мулокот жараёнида шахснинг хаётга маълум бир муносабати, кадрият ва максадлари, ахлок-одоб коидалари хакидаги тасаввурлар, маънавияти, маданияти, онги шаклланади. - Шахс шаклланишида социал мухитнинг мухим роли – яна бир умумсоциологик конундир. Инсоннинг бошка инсонлар, коллективлар, бирликлар билан алокаси ва узаро хаёти шарт-шароитлари унинг атрофида доимий, унинг жамиятдаги урнини, фаолиятини, хулк-атворини, хаёт тарзини белгилаб берувчи факторлар комплексини вужудга келтиради. Социал мухитнинг холати, унинг бойлиги ёки ночорлиги шахснинг билими, малакаси, фикрлари, кайфиятини, демакки, унинг у ёки бу хатти-харакатини асослашда сабаб булиб келади. Охир-окибат социал мухит шароитларининг маълум таъсири остида, фаолият ва мулокот жараёнида шахснинг хаётга маълум бир муносабати, кадрият ва максадлари, ахлок-одоб коидалари хакидаги тасаввурлар, маънавияти, маданияти, онги шаклланади.
- 2. Умумсоциологик конунлардан ташкари бир ёки бир неча Гбир типлиГ социал системалар доирасида, шунингдек, социал системанинг алохида структуравий сохаларида амал килувчи узига хос хусусий конунлар хам мавжуд. Масалан, социал бирликлар узига хос конуниятларга эга синфий, миллий, оилавий-кундалик ва б. муносабатлар.
- Социал ривожланиш конунлари объектив ва инсон онги иродасига боглик булмаган холда амал килади. Лекин ижтимоий хаётда хеч нарса инсонсиз амалга ошмайди, шунинг учун социологик конунлар - инсонлар фаолиятларнинг социал фаолият субъектларининг детерминацияси механизмидир.
- Бундан, агарда ижтимоий жараёнлар инсонларнинг онгли амалий фаолисиз амалга ошмас экан, унда социал конунларнинг объективлиги хакида суз бориши мумкинми?, деган савол келиб чикади. Албатта, социал системанинг бутун бир хаёти уз олдига маълум бир максадларни куювчи ва уларга эришувчи онгли мавжудотлар – инсонларнинг фаолиятидир.
- Уларнинг фаолиятлари буйсунадиган конунлар, улар нимани ва кандай бажараётганлигига, муносабатлари буйсунадиган конунлар эса кандай муносабатларга киришилаётганлигига боглик холда келиб чикади.
- Жамиятни янгилаш, демократик хукукий давлат куриш, социал йуналтирилган бозор муносабатларига утишда давлат бош ислохотчи булиб келади. Объектив конунлардан максадли фойдаланиш, бошкариш механизмларини онгли равишда куриш асосида, оммага таянган холда фаолиятини амалга оширсагина давлат бу вазифани муваффакиятли бажариш мумкин.
Do'stlaringiz bilan baham: |