Faoliyatning o`zlashtirilishi va malakalarni egallash ts101 Muqaddas Najimova

Faoliyatni egallash

• Odamdagi maqsadga muvofiq harakatlarning amalga oshirilishi va avtomatlashuvi malaka deb aytiladi.
• Ish tuzilishining shunday qisman avtomatlashuvi tufayli o`zgarish imkoniyati quyidagidan iborat:
• 1. Harakatlarni ijro qilish usullarining o`zgarishi. Bundan avval har biri alohida-alohida bajarilgan bir qator ayrim harakatlar bir butun harakat tarkibidagi oddiy harakatlar o`rtasida hech qanday “to`xtab qolish” va tanaffuslar bo`lmaydigan bitta yaxlit aktga aylanadi.
• 2. Ishni bajarishda sensor, ya`ni hissiy nazorat usullarining o`zgarishi. Ishni bajarish ustidan qilinadigan ko`rish nazorati ko`p jihatdan muskul (kinestezik) nazorat bilan almashinadi.
• 3. Ish-harakatini markaziy boshqaruvchi usullarning o`zgarishi. Diqqat ish-harakatining usullarini idrok qilishdan ozod bo`ladi va asosan ish-amalning hamda natijalarni idrok qilishga qaratiladi. Ayrim hisoblash, qarorga kelish va boshqa intellektual operatsiyalarning tez va birlashgan holda “intuitiv” bajarila boshlaydi. Malaka faoliyat tarkibida o`ziga xos o`rin tutadi. Malaka ish unumdorligini orttirishga vaqtni tejashga, aqliy faoliyatni bir muncha muhimroq narsalarga safarbar qilishga imkon beradi.

Malaka

Malaka quyidagicha hosil qilinadi:

• 1. Mehnat harakatlari, ularni egallab olishning zarur ekanligi va ahamiyatini anglash.
• 2. Harakat namunasini esda olib qolish.
• 3. Malaka namunalarini ko`p marta bajarish, mashq qilish.
• 4. Izchillik bilan olib boriladigan mashq natijasida harakatlar tezlashadi, xatolar kamayadi.
• 5. Malaka harakatlarni avtomatlashtirish bilan shakllanadi. Ayrim ortiqcha harakat elementlari tushib qoladi.

Malakalar samaradorligiga ta`sir etuvchi omillar
Ob’ektiv	Fiziologik	Sub’ektiv
Jihozlarning tuzilishi	CHarchoq	psixik munosabat
Jihozlarning holati	Salomatlik holati	o`z kuchiga ishonish
ish sharoiti		kayfiyat