Fanning mohiyati

18. Bilish. Bilim. Ilmiy bilish. Bilish bosqichlari.
Bilish- bu inson ongi va tafakkurining tabiat, jamiyat va o‘zi to‘g‘risida yangi bilimlar hosil qilishga qaratilgan aqliy, ma’naviy faoliyat turidir. Bilish bu inson ongining yangi bilimlarga boyib borish jarayonidir. Bilishning mahsuli, natijasi Ilm bo‘lib, har qanday kasbni egallash faqat ilm va tajriba orqali ro‘y beradi.
Bilim - ong tuzilishining asosiy unsuri(elementi)dir. Shuning uchun ham bilimlarning boyib, chuqurlashib borishi ong rivojlanishini xarakterlaydigan muhim belgi hisoblanadi.
Ilmiy bilish faoliyati faqat tabiat va jamiyatning mohiyatini bilishga emas, balki insonning o‘ziga ham qaratilishi mumkin. Inson va butun insoniyat ayni bir vaqtda ham bilish obyekti, ham bilish subyekti sifatida namoyon bo‘ladi.
Ilmiy bilim bilishning boshqa shakllaridan o’ziga xos tomonlari bilan farqlanadi.
- Ilmiy bilish olamni bilishdir. Ilmiy bilish olamdagi narsa va hodisalarning mohiyatini, aloqa-munosabatlari qonuniyatlarini bilishga yo’naltirilgan rachional (aql vositasida bilishdir).
- Ilmiy bilish - chin bilim (ilmiy hakikat)larni qo’lga kiritishni taqozo etadi. Chin bilimni haqiqatni hosil kilish – insonning borliqni bilishdagi asosiy maqsadlaridan biri. Ilmiy bilimlar chin (xaqiqat)ligi mezoni –voqyelikning kishi ongida to’g’ri aks etishi, bilimlarimizning voqyelikka mos kelishi (adekvatligi). Ilmiy bilish ilmiy dalillar asosiga quriladi .
- Ilmiy bilish o’ziga xos yangi bilimlarni hosil kilish imkonini beradigan ilmiy metodlar va texnik vositalardan foydalanishni takazo etadi.
- Ilmiy bilish natijalari universal xarakterga ega. - Ilmiy bilimlar tizimli bilimlardir. Ular mantikiy izchillik asosiga quriladi .
- Ilmiy bilish vorisiylik asosida rivojlanadi. Bilmaslikdan bilishga, nomukammal bilimlardan mukammal bilimlar sari intilish ilmiy bilish – uzluksiz kechadigan murakkab ijodiy jarayon ekanligidan dalolat beradi.
- Ilmiy bilimlarni hosil qilishda rasional tanqid muhim o’rin tutadi.