Фаннинг маъруза матни

«Қандоқ тушунтирсамикин... - дея гап бошлади у ниҳоят. - Онам йўқ,
ҳатто эслолмайман ҳам. Отам уззукун томорқада ёки тирикчилик
ташвишида... Мен кўчада, Венециан кўчасида катта бўлдим... Менинг
Ватаним, менинг Элладам бу - Сухуми, кўча, Чалбаш...
- Бу нима бўлмаса? - Мен Янгулининг кўкрагини очиб баланд овозда
ўқидим: Hellados.
- Бу - нақш, Жамол. Ватан - ичкарироқда, нақд юракнинг ўзида! -
Янгули қўлини кўксига қўйди.
Ўпкам тўлиб, томоғимга аччиқ бир нарса қадалди, унга яна бир
нималар демоқчи эдим-у, аммо Янгули эшагини нўхтасидан етаклаб,
ҳовлидан чиқиб кетди».
Отаси зўрлаб, калтаклаб кемада олиб кетишига қарамай, Янгули ўз асл

---

Ватанидан кетишни истамайди, ўзини денгизга ташлаб, Ватани бағрида
ҳалок бўлади. Буни ёзувчи шундай тасвирлайди:
«Орадан бир кун ўтиб, Келасури дарёсининг қуйилиш жойида денгиз
тўлқинлари бир боланинг жасадини соҳилга чиқариб ташлабди. Тўғрироғи,
уни кекса балиқчилар сувдан тортиб олиб, қумга ётқизишибди. Сўнг
мурданинг кимлигини аниқлаш учун шу атрофда ўйнаб юрган болаларни
чақиришибди. Марҳумнинг башараси шу қадар дабдала бўлиб кетган эканки,
уни ҳеч ким танимабди. Уни мен танидим. Чап тўшининг устидаги
«Hellados» деган сеҳрли ёзувни кўргандан кейин танидим. Нафасимни ичимга
ютганча соҳилдан, сўнг темир йўл бўйлаб, кейин Венециан кўчасидан
тўхтовсиз югуриб, телбаларча уйга отилиб кирдим.
- Ҳа, нима бўлди?!! - Холамнинг капалаги учиб кетди.
- Нина хола... Янгули қайтиб келди...
Сўнг холамнинг олдида чўккалаб, оёқларини қучоқлаб йиғлаб
юбордим...».
Демак, ватанпарварлик тамойили хаёлий туйғуга эмас, балки муайян
замонга, муайян ватандош-инсонларга бўлган муҳаббатга асосланган
ахлоқий 
хатти-ҳаракатлар 
мажмуидир. Шу 
жиҳатдан 
қараганда,
мамлакатимиздаги барча миллатлар тенглигини эътироф этувчи, миллатидан
қатъи назар, ҳаммамиз бир Ватан фарзандлари эканимизни таъкидловчи
Конституциямизнинг ана шундай демократик тамойилларга асосланиши,
юксак ахлоқий заминга эгалиги эътибор ва эъзозга лойиқдир.
Ҳозирги пайтда ёшларимизда ватанпарварлик туйғусини тарбиялаш,
уларни Ватан маъносини теран англаб етишга ўргатиш, ватанпарварлик -
юксак ахлоқий тамойил эканини тушунтириш Ахлоқ фалсафасининг долзарб
вазифаси ҳисобланади. Зеро, мамлакатимиз Президенти Ислом Каримов
кўрсатиб ўтганлидек, Ўзбекистонда туғилган, унинг заминида яшаётган ва
меҳнат қилаётган ҳар бир киши, миллий мансублигидан ва эътиқодидан
қатъи назар, Республикамизнинг тенг ҳуқуқли фуқароси бўлишга
муносибдир, деган инсонпарварлик ва ватанпарварлик қоидасини рўёбга
чиқариш, чинакам цивилизациялашган бозор муносабатлари, бозор
воситалари фақат юксак маънавият негизида, юксак ахлоқлилик ва
ватанпарварлик негизларида барпо этилиши мумкин. Акс ҳолда
бошбошдоқлик ва тартибсизлик ҳукм суради.
Миллатпарварлик.
Яна бир муҳим ахлоқий тамойил, бу -
миллатпарварлик. У, маълум маънода, ватанпарварлик тамойилининг янада
муайянлашган шакли. Зеро, миллатни севиш кенг маънода Ватанни севиш
дегани. Ватансиз миллатнинг бўлиши ёки расмана эркин ва бахтли яшаши
мумкин эмас.
Шу ўринда миллатпарварликни миллатчилик билан қориштириб
юбормаслик лозим. Миллатчилик ўз миллатини ажратиб олиб, унга буюклик
мақомини беришга интилиш бўлса, миллатпарварлик, бошқаларни
камситмаган ҳолда, ўз миллати равнақи учун курашиш, бу йўлда, лозим
бўлса, ўз ҳаётини ҳам фидо қилиш демакдир. У инсонпарварлик билан ҳам

---

чамбарчас боғлиқ. Чунки ўз миллатини чин дилдан севмаган одам ҳеч қачон
бошқа миллатларни сева олмайди.
Асл миллатпарвар - миллий ўзлигини англаб етган инсон. У ўз миллати
билан фахрланади, ўз миллати билан бутун жаҳоннинг фахрланишини
истайди. Чунончи, Навоий дўппи билан тўн кийган ўзбекни ҳар қандай шоҳ
жамолидан афзал кўради: