Fanning maqsad va vazifalari Kimyo fanining paydo bo'lish tarixi. Modda va materiya tushinchalari

Reaksiya tezligiga konsentratsiyaning ta'siri.

Reaksiya tezligiga konsentratsiyaning ta'sir etishi sababi shundaki, moddalar bir - biri bilan reaksiyaga kirishishi uchun shu moddalarning zarrachalari bir - biri bilan to’qnashadi. Lekin birga to’qnashishlarning o’z qismigina reaksiyaga olib keladi. Vaqt birligi ichida yuz beradigan to’qnashishlarning soni o’zaro to’qnashayotgan zarrachalarning konsentratsiyalariga proporsional bo’ladi. Demak, to’qnashish ham ko’p bo’ladi. Reaksiyaga kirishuvchi moddalar konsentratsiyasi bilan reaksiya tezligi orasidagi qonuniyatni 1865 yilda rus olimi N.Beketov kashf etdi. 1867 - yilda esa Norvegiyalik (matematik) ikki olim Gulberg hamda Vaaage bu qonuniyatning matematik ifodasini chiqardilar. Bu qonun massalar ta'sir qonuni deb ataladi va quyidagicha ta'riflanadi.

«Kimyoviy reaksiya tezligi reaksiyaga kirishayotgan moddalarning konsentratsiyalari ko’paytmasiga proporsionaldir». Faraz qilaylik, Аva B moddalar reaksiyaga kirishib, C moddani hosil qilsin. А+ B = C u holda massalar ta'siri qonunga binoan V = K [A] [B] : ga teng bo’ladi. [A] va [B] reaksiyaga kirishayotgan moddalarning molyar konsentratsiyasi (mol/l). K - esa konstantasi. Agar А= V = 1 bo’lsa, V =k bo’ladi. Demak, K reaksiyaga kirishayotgan moddalar konsentratsiyalari 1 mol/l ga teng bo’lgandagi reaksiyasining tezligidir.

Agar A + 2B = C bo’lsa V = k [Ap[B]² ga teng bo’ladi. Umumiy holda molekula m A bilan n molekula B reaksiyaga kirishsa, mA+nB = C, V = k [A]^m • [B]ⁿ teng bo’ladi.