Fanning maqsad va vazifalari Kimyo fanining paydo bo'lish tarixi. Modda va materiya tushinchalari

Reja

1. 
   Atom tuzilishi. N.Bor postulotlari
   
2. 
   Atom yadrosi tarkibi. Izotoplar.
   
3. 
   Radioktivlik. Tabiiy va suniy radiaktivlik.
   
4. 
   Kvant sonlar
   

Tayanch so’zlar: atom, molekula, ion, proton, neytron, elektron, izotop, izobar, izoton, radioktivlik, orbital, magnit.

O’quv mashg'ulotining maqsadi: Atom tuzilishining planetar modelini, uning tarkibini, Bor postulotlarini, kvant sonlarni talabalarga tushuntirish,

Ilgarigi vaqtlarda atom bo‘linmas zarracha, materiyaning bo‘linishidagi eng oxirgi chegara degan metafizikaviy fikrlar hukm surib kelgan edi. Ana shu fikrlarga ko‘ra, barcha kimyoviy o‘zgarishlarda molekulalar atomlargacha parchalanadi, ulardan yangi molekulalar hosil bo‘ladi, atomlar esa o‘zgarmay qoladi. Kimyoda bunday qarashlar XIX asrning 80- yillarigacha davom etib keldi. Rus olimi A. M. Butlerov «atomlar» deb ataladigan zarrachalar o‘z tabiati jihatidan bo‘linmaydigan zarrachalar bo‘lmay, balki hozirda bizga ma’lum bo‘lgan vositalar bilangina ajratib bo‘lmaydigan zarrachalardir va keyin borib kashf etiladigan jarayonlarda ularni bo‘lish mumkin bo‘lar, degan fikrni bayon etdi. XIX asrning oxirida katodiy nurlar, anodiy nurlar, rentgen nurlari, nurlanishning kvant nazariyasi, radioaktivlik hodisasi kabi bir necha kashfiyotlar qilinib, bu kashfiyotlar atomning murakkab tuzilganligini ko‘rsatadi.

a)

b)

d)






3.1-rasm. Atom modellari: a) Tomson; b) Rezerford; d) Nils Bor.