Fanni o‘qitishdan maqsad fitots noz yoki o‘simliklar jamoasi, fitots noz

20-rasm. Oqsoqota daryosidan o‘tkazilgan sx matik profil.
1-g‘alladoshlar, 2-labguldoshlar, 3-soyabonguldoshlar, 4-dukkakdosh-lar, 6-
bodomcha, 7-na’matak, 8-uchkat, 9-zirk, 10-tol, 11-archa (o‘sim-liklar qoplamini
to‘g‘ri taksonomik birlikda) aniq ko‘rsatilgan bo‘lishi k rak (bunda, albatta, xarita
masshtabi hisobga olinadi).

---

96
Iloji boricha, topografik xaritadan foydalanish k rak. Xaritada o‘simliklar
jamoasi birorta b lgi, rang, chiziqlar bilan b lgilanadi. Sx -matik xaritada tabiiy
jamoalar, ularning jamoasi, haydalgan yerlar eqil-gan o‘tloqlar, hayvon
boqiladigan joylar, barpo qilingan daraxtzorlar, ekinzorlar hisobga olinadi.
Fitotsenozning tashqi qiyofasi (fizionomiyasi)
. Fitotsenozning tashqi
qiyofasi d ganda uning ko‘rinishi tushunilib, u fitotsenozdagi o‘simliklar hayot
formalarining yig‘indisi bilan aniqlanadi. O‘simliklar-ning hayot formalari
ganda bir yillik va ko‘p yillik o‘tlar, chala buta va butalar, daraxtlar e’tiborga
olinadi. Fitotsenoz uchun v
tatsiyasi har xil davom etadigan o‘simlik turlarining
bo‘lishi xarakterlidir. Ma’lum davrda ba’zi turlar endigina rivojlanayotgani holda,
ikkinchi turlar gulla-yotgan, uchinchilari m va hosil qilgan holatda uchraydi.
Natijada bir mavsumda o‘simliklarda f nologik fazalarining almashinishi
kuzatiladi, ya’ni qonuniy ravishda fitotsenozning tashqi qiyofasi yoki asp kti nav-
batlashadi.
Gulli o‘simliklarning taraqqiyot davri 5 ta mavsumiy yoki f nofa-zalarga
bo‘linadi: v
tatsiya, g‘unchalash, gullash, m va hosil qilish va qurish. Oltinchi
faza sifatida qishki tinim davrini olish mumkin. O‘sim-likning asosiy f nologik
fazalari harflar yoki shartli b lgilar bilan ifoda-lanadi. Darslik va qo‘llanmalarda
ng qo‘llaniladigan prof. V. V. Al -xin taklif etgan sist madir.
Ayrim hollarda, g obotanik ta’rifni to‘ldirishda o‘simliklarning ri-vojlanish
fazalari f nofazalarni ham o‘rganish k rak bo‘ladi. O‘simlik-lar quyidagi
nologik fazalarda uchraydi: 1. V
tasiya. 2. Shonalash. 3. Gullash. 4. Urug‘ning
yetilishi. 5. Urug‘likdan k yingi v
tatsiyasi. 6. Qurib qolishi. 7. Tinim holati.
F nofazalarni aniqroq o‘rganishda maxsus b lgilardan foydalanila-di: