Fan/modul kodi

13.3. O’ zbekiston Respublikasi Markaziy bankning naqt pul muomalasi 
buyicha asosiy vazifalari 
O’ zbekiston Respublikasi Markaziy banki tulov vositasi sifatida banknotlar 
va tangalar kurinishidagi naqt pul belgilarini muomilaga chiqarish va muomiladan 
qaytarib olish bo’ yicha mutloq huquqga ega. 
Shunga muvofiq muomilada naqt pul chiqarish ularni saqlash momiladan 
qaytarib olishva momila uchun yaroqsiz xolatga kelgan pul belgilarini yangi pul 
belgilariga almashtirish vazifalarini bajaradi shuningdek momilaga chiqarilgan pul 
belgilarini saqlash Makaziy bank rezerv fondlarini tashkil etadi va ular buyicha pul 

---

177 
mablaglarining tarkibiy qismlarini yani bankot va tangalar kurinishidagi limitlarini 
belgilaydi tijorat banklarini aylanma kasalarining xam qoldiq limitlari xam 
Markaziy bank tomonidan o’ rnatiladi. 
Markaziy bank Respublika banklarida pul momilasini va kassa ishlarini 
tashkil etish xamda ularning bugalteriya xisobini yuritish bilan bog’ liq barcha 
meyoriy xujatlarni ishlab chiqadi..Markaziy bank uzining asosiy maqsadini tula 
qonli bajarish yani pul momilasini barqaror saqlab turishda xamda milliy 
valyutaning barqarorligini taminlash uchun pul momilasi xolatini mutasil 
o’ rganadi va taxlil qiladi hamda ularnini mustaxkamlash uchun amaliy choralar 
kuriladi asosiy naqt pul oqimlari tijorat banklari kassalari utganligi uchun 
Respublikamizda faoliyat yuritayotgan tijorat banklarining naqt pul momilasi bilan 
bog’ liq faolatini tartibga soladi va nazorat qiladi Markaziy bank tomonidannaqt 
pul momilasini tartibga solish maqsadida tijorat banklari va ularning mijozlari 
uchun majburiy bulgan quyidagi talablar o’ rnatilgan. 
a)
kassa operatsiyalarini amalda oshirish tartibi 
b) tijorat banklari kassalariga naqt pullarni topshirish 
c) tijorat banklari aylanma kassalariga limit o’ rnatish tartibi 
d) tijorat banklari aylanma kassalari mustahkamlash uchun zaxira pullarini 
tashkil qilish tartibi 
e) tijorat banklari kassa aylanmalarini xom chut qilish tartibi 
f) xujalik subktlarini naqt pul tushumalarini ikassasiya xizmati tomonidan 
tijorat banklari kassalariga topshirish tartibi 
g) banknotlar va monetalarni tulovga yaroqlilik qobilyatini aniqlash tartibi 
h) xujalik subektlarini kassalari qoldig’ iga limit o’ rnatish tartibi 
i) naqt pul bilan hisob-kitob qilish tartibi 
j) kassa operatsiyalaring bug’ alteriya hisobi 
k) chakana savdo korxonlariga naqt pulsiz hisob kitob qilish tartibi . 
Markaziy bank va ularning hududiy Bosh boshqarmalari (HBB) zimasiga 
Qaraqalpogiston Respublikasi, viloyatlar Toshkent shaxrida pul momilasini tashkil 
etish, tijorat banklari naqt pul bilan bog’ liq faoliyatini muvofiqlashtiradi va 

---

178 
monitorning yuritadi .Bank muosasalariga kelib tushgan pul birliklari va 
tangalarining qayta sanalishi tulovga yaroqli eskirilg hamda yaroqsiz, yani tulov 
qobilyatini yuqotgan pul birliklarini toifalarga ajratilgan xolda saralash, taxlash, 
tegishli ravishda o’ rab bog’ lash va qayta muomilaga chiqarilishi kabi ishlarning 
sifatini yanada oshirish yuzasidan Markaziy bankning barcha muassasalari va 
tijorat bank bulimlariga doimiy ravishda tegishli kursatmalar berib boriladi.Pul 
birliklarining