Fan/modul kodi

dastlabki markaziy bank 1960 
yil Shvedsiyaning 
Stokgolom shaxrida tashkil etilganligi qayd qilingan ushbu bankr oltin tangalar 
ostida depozit setifikatlarini momilaga chiqarilgan makur depozit sertifikatlari 
butun Shvesiya hududida tulov vositalarini bajargan bulib taqdim qiluvchiga oltin 
tanga berilishi bilin kafolatlangan Dastlabki emission bank 1694 yilda Angilya 
banki sifatida tashkil etilgan bulib, ushbu bank muomilaga pullarni emissiya qilish 
va banklarning tijorat veksellari ruyxatga olish bilan shug’ ullangan Milliy 
iqtisodiyotning rivojlanishi mamlakatlar urtasiga xalqaro savdo va hisob 
kitoblarning rivojlanishi markaziy bank zimasiga qushimcha vazifalarni yuklash 
zaruriyatini keltirib chiqadi endi markaziy banklar emission bankvazifasini 
bajarishdan tashqari mamlakatda keredit muassasalari tartibga solish iqtisodiyotda 
pul-kredit siyosatini amalga oshirish bilan shug’ ullanadi . 
Davlat mamlakat milliy valyutasini muomilaga chiqarish uni taryibga solish 
kredit muassasalarini faoliyatini nazorat qilish hisob-kitoblarini tashkil etish bilan 
bog’ liq qator qonunlarni qabul qiladi shu tarzda davlat kredit muassasalari 
faoliyatini tashkil etish va pul muomilasini amalga oshirish buyicha barcha ishlarni 
tuliq o’ z quliga oladi. Markaziy bankning tashkil topish shakillariga etibor 
qaratadigan bulsak ular davlat kapitali asosida tashkil topgan Markaziy banklar 
(Buyuk Biritaniya, Yevropa ittifoqi, Rassiya) aksiyadorlik shaklidagi markaziy 
banklar (AQSH, Italiya) aralash kapital ishtirokida markaziy banklar (Yaponiya 
Belgiya) kurinishida vujudga kelgan .Ayrim markaziy banklar dastlab aksiyadorlik 
shakliga tashkil etilib keyinchalik davlat tomonidan milliylashtirilgan takidalash 
joizki markaziy banklar qanday tashkil topgan bo’ lishidan qatiy nazar ular o’ z 
vazifalarini davlat bilan o’ zaro kelishuv va ularni siyosatlarini hamohang tarzda 
olib boradi ayniqsa ularning o’ zaro yaqinligi mamlakatlar o’ rtasida iqtisodiy 

---

181 
aloqalar rivojlanishning zamonaviy bosqichida juda chuqurlashdi.Markaziy bank 
davlat bilan juda yaqin aloqada faoliyat yuritsa mamlakatda pul kredit siyosatini 
amalga oshirishda davlatdan mustail bulish juda nuhim hisoblanadi .Agar davlat 
markaziy banklar pul kredit siyosatida bevosita almashsa ularga pul kredit 
siyosatini amalga oshirish buyicha zarur darajadagi mustaqillikni bermasa 
mamlakat milliy valyutasi va pul muomilasi barqarorligini taminlashda qator 
muammolar vujudaga kelgan . Shujixatdan Markaziy banklar iqtisodiy va huquqiy 
jihatdan mustaqil hisoblanadi, ularning davlatga bog’ liqligi yoki mustaqilligi turli 
mamlakatlarda turlichadir. Odatda mamlakat parlamentiga hisobdor bulgan 
Markaziy banklar ko’ proq mustaqil hisoblanadi (AQSH Rossiya O’ zbekiston) 
mamlakat moliya vazirligiga hisobdor bo’ lgan Markaziy banklar mustaqilligi 
nisbatan pastroq hisoblanadi dunyoda bunday banklar kupchilikni tashkil etadi 
.Markaziy bank pul-kredit siyosatini amalga oshirishda u yoki bu darajada 
davlatdan davlatdan mustaqil bo’ lgani bilan o’ zining pul-kredit siyosati orqali 
hukumatning ijtimoiy iqtisodiy rivojlanish rejasini siyosatini qullab-quvotlashga va 
belvosita va bilvosita hisoblanadi .Shunday ekan markaziy bank tomonidan amalga 
oshirilayotgan pul-kredit siyosati hukumating makro iqtisodiy darajadagi siyostini 
amalga oshirish nuqtai nazardan ishlab chiqilishi va amalyotga joriy etilishi lozim 
buladi .