Fanlarni o’qitish jarayonida ta’lim texnologiyalarini tadbiq etish”

Nuqtai nazaring bo’lsin.

Uslub maqsadi:

- o’quvchilar muayyan muammoga o’z nuqtai nazarini asosli dalilab himoya qilishga o’rganadilar;

- o’quvchiga muammo muhokamasi jarayonida o’z fikrini o’zgartirish imkonini beradi;

- o’qituvchi barcha o’quvchilarni munozaraga jalb etishi va sinfdagi hamma o’quvchilar o’rtasida munozara jonlanishini yuzaga keltirishi mumkin.

“Nuqtai nazaring bo’lsin” uslubi o’quvchilar o’rtasida munozara yuzaga kelishi va ular munozara jarayonida o’z fikrlarini o’z sinfdoshlaridan ularning nuqtainazarini o’zgartirishga ishontiradigan g’oyalarni eshitib o’zgartirish yoki avvalgisini mustahkamlash imkonini berish maqsadida qo’llaniladi.

O’quvchilar shuningdek, maktab,mintaqa, respublika va jumla insoniyat uchun xarakterda bo’lgan eng dolzarb muammolarga o’z nuqtai nazarlarini asosli dalillash va himoya qilishga o’rganadilar.

O’quvchi ochiqdan – ochiq savollar uslubi bilan odatda dars jarayonida faol bo’lmagan o’quvchilarni munozarada ishtirok etishga majbur qiladi.

Mashqni o’tkazish uslubiyati:

1. 
   Tayyorgarlik: o’qituvchi sinfning to’rt burchagiga ma’lum ochiq makoniga to’rtta tablichka osib qo’yadi.
   
2. 
   Sinf o’lchami yoki o’quvchilar soniga bog’liq holda 6 yoki 8 ko’ngillini chaqiradi. Bordi-yu, o’yinda sinf o’quvchilarining bir qismiishtirok etsa, unda qolganlari o’z joylarida o’tiraveradi.
   
3. 
   O’yin paytida band bo’lishi uchun ishtirok etmayotgan o’quvchilarga ham topshiriq berish zarur.
   

III Istiqlol sharofati bilanta’lim tizimida ham sifat jihatdan katta o’zgarishlar bo’lganihammamizga ma’lum. O’tgan o’n yil davomida “Ta’lim to’g’risi”dagi qonun, “Milliy dastur”ning qabul qilinganligi, umumiy o’rta ta’limning davlat standarti va yangi o’quv dasturining ishlab chiqilganligi mustaqillik odimlarining qanchalik ulug’vor quloch yoyganidan darak beradi. Umumiy o’rta ta’limni adabiy ta’limsiz tasavvur etib bo’lmaydi. Adabiy ta’limni samarali o’rgatish esa mumtoz adabiyot bilan chambarchas bog’liq. Mumtoz adabiyot – milliy o’zlikni anglash vositasi, milliy qadriyatlar iftixor tuyg’usini singdiruvchi, o’quvchilarda yuksak ma’naviyxislatlarni shakllantiruvchi noyob chashma, uning zilol suvlaridan simirgan kishi ezgulik sari yo’lga otlanadi, yomonlik va gunohlardan uzoqlashadi.

Mumtoz adabiyotning gultojisi Alisher Navoiy. She’riyat mulkining sultoni, buyuk insonparvar mutafakkir, davlat va jamoat arbobi hazrat Navoiy ijodi asrlar qa’rida chaqnagan yulduz bo’lib she’riyat osmonid mangu porlayveradi. Alisher NAvoiyni anglash va his qilish o’zbek xalqining tarixini, madaniyatini, qalbi ehtiyojlarini, o’zligini anglash va his etish demakdir. Uning beqiyos ijodi hamisha nur yanglig’ ko’ngillarga yorug’lik baxsh etaveradi, ruhiyatga poklanish olib kiradi. Shunday ekan Navoiy ijodini o’rganish har bir o’zbek farzandi uchun ham qarz, ham farzdir.

Buning uchun o’qituvchi Alisher Navoiy ijodiga ajratilgan darslarni rang-barang usulda tashkil etish lozim. Shundagina o’quvchini Alisher Navoiy adabiy merosining rangin olamiga olib kirishi va u olam silaridan voqif etishi mumkin. Mustaqil ishlashga yo’naltirilgan mashg’ulotlarni quyidagicha tashkil etish maqsadga muvofiqdir:

• 
  Qo’shimcha adabiyotlardan foydalanish;
  
• 
  Lug’at bilan ishlash;
  
• 
  Didaktik materiallardan foydalanish;
  
• 
  Qiroat san’atini qo’llash;
  
• 
  Topqirlar va zukkolar musobaqasi;
  
• 
  Bahru bayt;
  
• 
  Noan’anaviy darslar(teatrlashgan, nazm, tahlil, konferensiya, seminar);
  
• 
  Ijodiy matn yaratish;
  
• 
  Navoiy ijodi yuzasidan ilmiy maqolalar tayyorlash;
  

Agar maktab dasturidagi Navoiy ijodiga ajratilgan soatlardan o’rinli foydalanilsa, yuqorida qayd etilgan tavsiyalar asosida darslar tashkil etilsa, yosh avlodning mumtoz adabiyotga qiziqishi uni muntazam organib borishi milliy o’zlikni anglash Davlat ta’lim standartiningtadbiq eta borishi, milliy o’zlikni anglashhatti-harakatiga ma’suliyatni oshirishga vatanparvarlik ruhida tarbiyalashga xizmat qiladi. Buyuk shoir nomi blan ataluvchi bizning viloyatimizda ham Alisher Navoiydek ulug’ dahoning boy ma’naviy olami, minglarga ibrat bo’ladigan hayot yo’li va ijodidan zavq olib istiqlol davri farzandlarini buyuk ajdodi orzu qilgan komil insonlar qilib tarbiyalashga o’zlarining munosib hissalarini qo’shayotgan ijodkor o’qituvchilar anchagina topiladi. Ular o’z sohasining fidoiylari, kasbining bilimdonlari, o’quvchi ma’naviy olamiga ziyo taratuvchi ustozlardir.

O’quvchilarda milliy o’zlikni anglashda Zahiriddin Muhammad Bobur ijodi ham muhim ahamiyat kasb etadi. Chunki, shoir o’z ijodida Vatan madhi, uning qadr-qiymati, Vatan sajdagoh kabimuqaddas ekanligi haqida kuylab o’tadi. Bobu hayoti va ijodini o’rganish uchun adabiyot darslarida sahna ko’rinishi usullaridan foydalansak, vatan sog’inchi uning har bir qarich turpog’i inson uchun bitmas, tuganmas gavhar ekanligini o’quvchilar ongiga singdira bilishimiz mumkin.

Uzluksiz ta’lim tizimining jonkuyarlari o’z ma’ruza va mashg’ulotlarida o’quvchi – yoshlarga ozodligimiz, erkinligimiz va ezgu maqsadlarimizga erishsish, jahon miqyosida o’zimizga munosib o’rin egallash, Vatanimizning istiqlolini himoyalash haqidagi bilim, ko’nikma va malakalarni shakllantirish lozim. Chunki, o’z oldimizga qo’ygan shior maqsadlarimiz biz uchun kuch-quvvat va ruhiy boylik manbai bo’lib, ertangi kunimizning ishonchli poydevori va kafolatiga aylanmog’i muqarrar. Albatta, bunda mustaqillik tafakkuri – qudratli kuch bo’lib xizmat qiladi.