Fanlari kafedrasi mashina detallari fanidan ma’ruzalar matni angren-2008

Mavzu: Detallarninng ishlash layoqati va uni ta’minlash. Ruxsat etilgan kuchlanishni aniqlash.

Maqsad: Detalning ishlash layoqatini aniqlashning asosiy omillarini taxlil etish, hamda detalning xavfli kesimida yo’l qo’yilishi mumkin bo’lgan kuchlanishni aniqlash chora tadbirlarini ishlab chiqish.

1. Adabiyotlar:

1. 
   I.Sulaymonov. “Mashina detallari” T.1981 yil. 7-10 betlar.
   
2. 
   J.Botirmuxamedov. ” Mashina detallari yuk ko’tarish mexanizmi” T.1995 y. 9-10 betlar.
   
3. 
   Plakat, sxema.
   

Reja:

1. 
   Detallarning ishlash layoqatini belgilaydigan asosiy omillar.
   
2. 
   Ruxsat etilgan kuchlanishni aniqlash.
   

Mavzuning bayoni:

O’tgan darsimizda ishlab chiqarilgan mashina detali yuqori sifatli va uzoq muddat ta’mirsiz ishlashligi uchun ya’ni, murakkab sharoitda ishlash layoqatiga ega bo’lishligi uchun kerakli talablarni sanab o’tgan edik. Bugungi darsimizda detalning ishlash layoqatini belgilovchi omillarni taxlil etib, uni ta’minlash chora tadbirlarini ko’rib o’tamiz hamda detalning benuqson ishlashini ta’minlaydigan kuchlanish qiymatini topishni o’rganamiz.

Ishga layoqatlilik – buyumning shunday xolatiki, bunda u texnik xujjatlarda ko’rsatilgan ko’rsatkichlar bo’yicha berilgan vazifalarni bajarishga qodir bo’ladi.
Mustahkamlik, bikrlik, issiqbardoshlik, titrashga va eyilishga chidamlilik detalning ishlash layoqatini aniqlashning asosiy omillaridir. Mustahkamlik.
Detallarning ishlash sharoitida, deformatsiyalanishi me’yorida, sinmay va benuqson ishlay olish xususiyati uning mustahkamligi deyiladi.
Yangi detallar loyihalashda, avvalo, uning mustaxkam bo’lishini ta’minlash
zarur.
Bikrlik. Kuch ta’sirida ishlaydigan detallarni loyixalashda mustaqillik etarli
emas. Masalan: ma’lum kuch va moment ta’sirida aylanayotgan val mustaxkam bo’lishiga qaramay, ruxsat etilgandan ortiq egilishi mumkin. Detalning bikrligini ta’minlash uchun ko’proq egilishi mumkin bo’lgan uchastkasi aniqlanib, o’sha erdagi deformatsiya aniqlanadi va ruxsat etilgan qiymat bilan solishtriladi. Agar xisob qiymati ruxsat etlgan qiymatdan kichik yoki teng bo’lsa, detalning bikrligi qoniqarli deb topiladi.