Fanlari kafedrasi mashina detallari fanidan ma’ruzalar matni angren-2008

Ishlatilish sohalari:

Stanoklarda, transport va qishloq xo’jalik hamda ko’tarish mashinalarida.

Zanjirlar turlariga qarab, vtulkali; vtulka rolikli; rolikli va tishli, zanjirning soniga qarab bir qatorli, ko’p qatorli turlarga bo’dinadi. Bunlan tashqari, zanjirli uzatmalar ochiq va yopiq bo’lishi mumkin.

Vtulka rolikli zanjir V<15 m/s bo’lganda, vtulkali zanjirlar tezlik V= 10 m/s bo’lganda, rolikli zanjirlar tezlik 20 m/s bo’lganda ishlatiladi. Va ularning o’lchamlari GOST 13568-75 bo’yicha standartlashtirilgan.
Tishli zanjir o’zaro sharnirli bog’langan, tishga o’xshash chiziqlari bo’lgan plastinkalar majmuidan iborat bo’ladi. Plastinkalar soni zanjir eniga bog’liq xolda tanlanadi. Bunday zanjirlar tezlik v<25 m/s bo’lganda ishlatiladi va o’lchamlari GOST 13552-68 bo’yicha standartlashtirilgan.

Zanjir va yulduzcha materiallari:

Zanjir va yulduzcha materiallari eyilishga chidamli va zarbiy nagruzkalarga yaxshi qarshilik yaxshi qarshilik ko’rsata oladigan mustaxkam bo’lishi kerak. Shu sababli zanjirlar plastinkalari kattiqligi HRC 40 – 50 gacha bo’lgan 50, 40x va boshqa po’latlardan, zanjir elementlari (vtulka, rolik, vkladish kabilar) va yulduzchalar qattiqligi HRS 52-60 gacha bo’lgan 15, 15x, 20, 20x, 45, 45x markali po’latlardan tayyorlanadi.

Zanjir qadami.

Zanjirli uzatmaning asosiy parametri zanjir qadami t hisoblanadi va u GOST bo’yicha qabul qilinadi. Katta nagruzkali zanjirli uzatmalarda zanjir qadamini kata qilib olish maqsadga muvofiq. Katta qadamni zanjirlar shovqin bilan ishlaydi, ishlash muddati ham katta emas. Tezlik katta bo’lgan hollarda mayda qadamli zanjirlarni ishlatish tavsiya qilinadi.

Yulduzcha. Yulduzchalar tuzilishiga ko’ra tishli g’ildiraklarga o’hshash bo’lib, tish profili bo’yicha farqlanadi. Tish profili zanjir tipiga bog’liq holda tanlanadi.
Yulduzchaning bo’lish diametri quyidagicha topiladi.

d 
sin
t
180⁰


z

bu erda: z-yulduzcha tishlarining soni; t-zanjir qadami.
Zanjirli uzatma katta yulduzchasining tishlari soni chegaralangan bo’lib, vtulka zanjirlarda z₂≤90, vtulka rolikli zanjirlarda z₂≤120, tishli zanjirlarda z₂≤140. Kichik yulduzcha tishlarining soni uzatma uzatishlar soniga bog’liq holda jadvaldan olinadi.

u  ⁿ¹
n<sub>2


</sub> ₁
_2
 z₂ z₁