Fanlari kafedrasi mashina detallari fanidan ma’ruzalar matni angren-2008

Mavzu: Tasmali uzatmalarning turlari va tuzilishi.

Maqsad: Tasmali uzatmalarning vazifasi, turlari, tuzilishi, uning ishlatilish sohalari bilan talabalarni tanishtirish.

Metodik ta’minot

1. 
   Adabiyotlar :
   
   1. 
      I.Sulaymonov. “Mashina detallari” T.1981 yil. 110-114, 93-95betlar.
      
   2. 
      J.Botirmuxamedov. «” Mashina detallari yuk ko’tarish mexanizmi” T.1995 y. 69-74, 36-45 betlar.
      
   3. 
      Plakat, sxemalar, tasmali uzatma paketi.
      

Reja:

1. 
   Tasmali uzatmaning vazifasi va tuzilishi.
   
2. 
   Afzallik va kamchiliklari.
   
3. 
   Tasmaning turlari.
   
4. 
   Tasmali uzatmalarni hisoblash.
   
5. 
   Tasma uchun ishlatiladigan materiallar.
   

Mavzuning bayoni:

O’tgan darsimizda fraktsion uzatmalarni ko’rib o’tdik. Xuddi, friktsion uzatmalardagidek, tasmali uzatmalarda harakat ishqalanish kuchi xisobiga uzatiladi.
Tasmali uzatmalarning eng oddiysi etaklovchi shkivlardan va ularga taranglik bilan kiydirilgan tasmadan tuzilgan bo’ladi.
Harakat va energiya tasma orqali shkiv bilan tasma orasida hosil bo’ladigan ishqalanish kuchi hisobiga uzatiladi.
Tasmaning tarangligi, qamrov burchagi, ishqalanish koeffitsenti katta bo’lsa uzatmaga katta nagruzka qo’yish mumkin.
Vaqt o’tishi bilan tasma eyiladi va tarangligi kamayadi, bunday xoldan qutilish uchun, xamda qamrov burchagini oshirish maqsadida taranglovchi roliklardan foydalaniladi.

Rasm.

Kamchiliklari:

1. 
   Tashqi o’lchamlari katta;
   
2. 
   Sirpanish xodisasi bo’lganligi sababli uzatish soni o’zgarmas qiymatga ega emas;
   
3. 
   Val va tayanchga tushadigan kuch nisbatan kata;
   
4. 
   Tasmaning chidamliligi nisbatan kichik. (1000-5000 soat oralig’ida).
   
5. 
   Tasmali uzatmalarda uzatmaning quvvati odatda 50 Kvt, uzatish soni 15 gacha, tezligi 25 m/s bo’ladi. Ayrim xollarda quvvat 1500 kvt, tezligi 100 m/s bo’lishi mumkin.
   

Ishlatilish soxalari: avtomobilsozlik, stanoksozlik, qishloq xo’jalik mashinalari.
Tasma ko’ndalang kesimiga ko’ra yassi, pog’onasimon va doira shaklida bo’ladi.