Fanlari kafedrasi mashina detallari fanidan ma’ruzalar matni angren-2008

Muftalar:

Mehanikaviy;

Elektrik;
Gidravlik turlarga bo’linadi.

Mashina detallari fanida faqat vallarga mo’ljallangan mexanikaviy muftalar o’rganiladi:

Muftalar orqali biriktiriladigan vallar bir necha xil vaziyatda joylashishi mumkin.

Rasm- 1

Rasm- 2

Rasm-3

Rasm 4

Rasm-5
Rasm- 6
Muftalarning asosiy vazifasi vallarni o’zaro biriktirish Bilan birga, ularning biridan ikkinchisiga burovchi momentni uzatish hamdir.
Mashinasozlikda ishlatiladigan muftalar vazifasi va tuzilishiga ko’ra uch gruppaga bo’linadi:

1. 
   Doimiy biriktiriladigan muftalar;
   
2. 
   Boshqariladigan ulovchi muftalar;
   
3. 
   O’z-o’zini boshqaruvchi (avtomatik)muftalar.
   

Doimiy biriktirilgan muftalar:

Rasm- 1 Rasm-2
Bunday muftalardan foydalanilganda mashina ishini to’xtatmay turib, vallarni bir-biridan ajratishning mutlaqo iloji bo’lmaydi.
Mufta elementlarining mustahkamligi bir xil bo’lishi uchun zarur o’lchamlarni tanlashda quyidagilarga amal qilish tavsiya etiladi.
L =3d ; e = ³ d; D= 1.5 d; d₁=(0.3 ÷ 0.25)d
4

Muftalar po’lat va cho’yan materiallardan tayyorlanadi.

Hisoblash zaruriyati tug’ilganda shtiftlar kesilishga va ezilishga tekshiriladi.

Boshqariladigan ulovchi muftalar:

Boshqariladigan ulovchi muftalar aylanayotgan yoki tinch turgan vallarni istalgan vaqtda ulash yoki ajratish uchun ishlatiladi. Ular ishlash printsipiga ko’ra 2 gruppaga bo’linadi.

1. 
   Ilashish asosida ishlaydigan (kulachokli va tishli);
   
2. 
   Ishqalanish asosida ishlaydigan (friktsion) muftalar;
   

Kulachokli muftalar:

Bu muftalar ko’ndalang sirtida ilashish uchun mo’ljallangan tishlari (kulachoklari) bo’lgan ikkita yarim muftadan iborat.

Yarim muftalardan biri valga ma’lum tig’izlik bilan o’tqaziladi va shponka vositasida mahkamlab qo’yiladi, ikkinchisi esa val o’qi bo’ylab bemalol surila oladigan qilib. Yo’naltiruvchi shponka vositasida o’rnatiladi.
Yarim muftalardagi tishlarning (kulachaklarning) shakli hir xil bo’lishi mumkin.
Ishlatilish usuliga qarab tish (kulachok) formasi tanlanadi.