Фанининг 2019/2020 ўқув йили учун мўлжалланган силлабуси амалий машғулот №1

Амалий машғулот №1.


МУТАХАСИСЛИККА КИРИШ.


Назарий қисм
Стоматология (греч.STOMA – оғиз, LOGOS - фан) – тиббиётнинг тиш, жағ ва оғиз бўшлиғининг бошқа аъзолари касалликлари этиологияси, патогенези, диагностикаси, профилактикаси ва уларни даволаш усулларини ўрганувчи қисмидир. Стоматология ўз навбатида терапевтик, жаррохлик, ортопедик ва болалар стоматологиясига бўлинади.
«Преклиник реставрацион стоматология» бўлими тишларни даволашда ишлатилинувчи асбоб-ускуналар, пломба ашёлари, тишларни чархлаш босқичлари ва тамойиллари ҳақида тушунча беради.
Стоматологик асбоблар куйидаги гурухларга бўлинади: стоматологик беморни кўриш учун, кариоз бўшлиқларни чархлаш учун, кариоз бўшлиқларни пломбалаш учун, эндодонтик асбоблар, шунингдек пломба ашёлари.
Ўзбекистонда стоматологиянинг ривожланиши 1954 йилда стоматология факультетининг ташкил этилиши ва 1959 йилда биринчи битирувчилар чикиши билан бошлананди.
Стоматология 3 асосий қисмга бўлинади: терапевтик, ортопедик, жаррохлик стоматологиялари. Терапевтик стоматология тишлар, тишларнинг атроф тўқималари, оғиз бўшлиги шиллиқ қавати касалликларини ўргананди. Стоматологиянинг бу қисми терапевтик деб аталишига асосий сабаб, касалликларнинг дори-дармонлар ва физиотерапевтик усуллар билан, хеч қандай жаррохлик муолажаларисиз даволанишидир.
Стоматология қисмлари орасидаги бу бўлиниш бир-биридан тўлиқ ажратилган холда фаолият олиб боради дегани эмас. Улар бир-бирлари билан доимо узлуксиз боғлиқдир. Бу мутахасисликлар орасида асосий рол терапевтик стоматологияга тегишлидир. Буни тишларнинг олиб ташланишига асосий сабаб уларнинг ва атроф тўқималарининг касалликлари эканлигидир. Шунингдек терапевтик стоматология барча стоматологик кассалликлари профилактикаси билан шуғулланади.
ТЕРАПЕВТИК СТОМАТОЛОГИЯДА ИШЛАТИЛАДИГАН АСБОБЛАР.
Терапевтик стоматологияда қўлланиладиган асбоблар қуйдаги гурухларга бўлинади:

• 
  Оғиз бўшлиғи ва тиш қаторларини текшириш учун
  
• 
  Тиш бўшлиқларини чархлаш учун
  
• 
  Пломбалаш учун
  
• 
  Тиш тошларини олиш учун
  
• 
  Эндодонтик асбоблар
  

Тishlarning restavratsiyasini muvaffaqiyatli amalga oshirish uchun ularning anatomiyasi, gistologiyasi, fiziologiyasi va okklyuziyasini bilish muhimdir. Тishlarni restavratsiya qilish qaysi instrumentlar va materiallar kerak bo’lishinigina emas, balki tishlarning ichki va tashqi anatomiyasining ularning funksiyasiga hamda restavratsiyani amalga oshirishga ta’sirini bilish ham muhim sanaladi. Тishning turli tuzilmalarining (emal, dentin, sement va pulpa) o’zaro aloqasini bilish restavratsiyani to’g’ri bajarishga yordam beradi. (1.3 rasm).

Тishlarning anatomik shaklini bilish restavratsiyada katta ahamiyatga ega bo’ladi, chunki tishning funksiyasi uning shakliga bog’liq bo’ladi. Тishning individual shakli – oxirgisining yonida turgan tishlar va qarama-qarshi turgan tishlar bilan o’zaro joylashuvini va chaynash hamda gapirish funksiyalarini, shuningdek tish estetikasini ta’minlaydi. Bundan tashqari tishning shakli muhofaza qiluvchi funksiyaga ham ega bo’lib, erodont to’qimalarini va pulpani tashqi ta’sirlardan saqlaydi. Тishning interproksimal kontaktlariparodont sog’ligini qo’llab-quvvatlashda katta rol o’ynaydi. Ustiga ustak tishlarning shakli chaynash vaqtida milklarni ovqat bo’laklari bilan massaj qilish imkonini beradi. (1.37-1.39 rasmlar).Тish pulpasi qattiq to’qimalar bilan himoyalangan bo’ladi (denti­n, sement va emal). Тish bo’shlig’ining (pulpa kamerasi va ildiz kanallari) anatomik shaklini bilish tegishli materialni va patologik jarayon yoki travma natijasida yo’qotilgan tishning qattiq to’qimalarini qayta tiklash uslubiyotini tanlab olishda katta ahamiyatga ega bo’ladi va tishni restavratsiyaga tayyorlashda pulpaning shikastlanishini oldini olishga imkon beradi.
Тish —bu chaynash organi bo’lib o’ziga tegishli munosabatni talab etadi. Yo’qotilgan to’qimalarni qayta tiklash va tishning hamda atrofidagi to’qimalarning bundan keyingi shikastlanishini oldini olish uchun muayyan ko’nikmalar kerak bo’ladi. Restavratsion protseduralarni amalga oshirayotganda tishni qo’llab-quvvatlovchi apparatga shikast yetkazmaslik muhim bo’ladi, bu esa paradont kasalligi rivojlanishining oldini oladi.

1. 
   ТISHLAR VA AТROF ТO’QIMALAR