Фанидан таянч конспект ғ. Б. Эрназаров

3.Аҳоли бандлиги ўсишини таъминлаш иқтисодиётни барқарор ривожланишининг муҳим омили сифатида
Бозор ислоҳотлари шароитида меҳнат ресурсларининг иш билан бандлигини таъминлаш муаммолари долзарб тус олади. Чунки меҳнат ресурсларидан самарали фойдаланиш орқалигина ижтимоий-иқтисодий тараққиётга эришиш ва аҳоли фаровонлигини таъминлаш мумкин.
Мамлакатимизда аҳолининг 60 фоизга яқинини меҳнат ресурслари ташкил этади. Меҳнат ресурслари жисмоний ва ақлий қобилиятга эга бўлиб, меҳнат жараёнида моддий неъматлар ва хизматларни яратадилар. Меҳнат ресурслари таркибига киритилган ижтимоий ишлаб чиқаришда иштирок этмаётган нофаол аҳоли эса меҳнат заҳираларини ташкил этади. Чунки вақти келиб улар ҳам иқтисодий фаол аҳоли таркибига қўшилишлари мумкин. Умуман олганда эса иқтисодий фаол аҳоли йилига ўртача 240,7 минг кишига, иқтисодий нофаол аҳоли сони эса 114,4 минг кишига ошаётганлигини таъкидлаш ўринлидир.
Ўзбекистон Республикасида иқтисодий фаол аҳоли таркибида иш билан банд аҳоли сони йил сайин кўпайиб бормоқда. Бундай ўсиш тенденцияси республиканинг барча ҳудудларига ҳам хос бўлмоқда. Сўнги беш йил мобайнида (2009-2013 й.й.) Ўзбекистон Республикасида иш билан банд бўлган аҳоли сони 11328,1 минг кишидан 12523,2 минг кишигача етган, ёки 1195,1 минг кишига (10,6 фоизга) ўсган. Олиб борилган таҳлиллар республиканинг барча ҳудудларида иш билан банд аҳоли сонининг ортганлигини кўрсатди. Жумладан, сўнги йиллар мобайнида банд аҳоли сонининг ўсиш суръати Қорақалпоғистон Республикасида-7,8%, Андижон (13,9%), Бухоро (9,3%), Жиззах (4,7%), Қашқадарё (14,7%), Навоий (3,7%), Наманган (14,4%), Самарқанд (14,4%), Сирдарё (7,3%), Сурхондарё (17,0%), Тошкент (10,5%), Фарғона (8,6%), Хоразм вилоятларида (13,3%) ва Тошкент шаҳрида -1,7%ни ташкил этган, республика бўйича ўртача кўрсаткич эса 10,1% ни ташкил этади. Мамлакат иш билан бандлар сонининг ўзгариш динамикаси таҳлили хар йили тахминат 300,0 минга кишига, ёки 2,4-2,7 фоиз атрофида ошаётганини кўрсатмоқда.
Айтиш жоизки, сўнгги йилларда республикада минглаб янги иш ўринларини яратишга эътибор қаратилганлиги боис аҳолининг бандлик даражаси йил сайин ортиб, 2013 йилда бу кўрсаткич 95,0 фоиздан юқори даражада қайд этилган.