Фанидан презентацияси 2020-2021 ӯқув йили

Гаплар орасидаги мазмун муносабатлари қўшма гапларда:

• Гаплар орасидаги мазмун муносабатлари қўшма гапларда:
• икки нуқта;
• тире;
• вергул;
• нуқтали вергул орқали ифодаланади.
• Тугалланмаган ёки изоҳталаб тушунчалар:
• кўп нуқта;
• қавслар орқали ифодаланади.

Грамматик қурилиш

• Грамматик қурилиш

Айрим тиниш белгилари гапнинг грамматик тузилишига кўра қўлланади.
Масалан, эга билан кесим орасида тире қўйилиши ёки қўйилмаслиги маълум грамматик қоидалар асосида белгиланади.
Айрим эргаш гаплар ўз тузилишига кўра вергул билан ажратилади. Масалан:

• Йўлчи, қанча ақчаси бўлса ҳам, беришга тайёр эди. (Ойбек)
• Бу жумладаги қанча ақчаси бўлса ҳам эргаш гап бўлгани учун бош гап орасида орасида тўхталиш (пауза) бўлмаса ҳам, ундан сўнг вергул қўйилади.

Оҳанг.
Оҳанг фикр, мақсаднинг оғзаки нутқдаги ифодасидир.
қўштирноқ, қавс –
кичик тўхталиш,
ажратилган оҳанг билан;
ундов, сўроқ белгиси,
кўп нуқта ва нуқта –
тугалланган оҳанг билан;
вергул, нуқтали вергул –
кичик тўхталиш
оҳанги
билан талаффуз
қилинади.
икки нуқта, тире –
изоҳли оҳанг билан

• Ёзувда дастлабки қўлланилган тиниш белгиларининг қўйилиш ўрни, усули, вазифаси ҳозирги ҳолатидан бошқача бўлган, уларнинг вазифаси ҳозиргидек аниқ ва мураккаб бўлмаган.
• Масалан, дастлаб юлдузча ва румба типидаги ўнтадан ортиқ ишоралар нуқта вазифасида ишлатилган.
• Пунктуация асоси деганда, тиниш белгиларининг қўлланиши нимага боғлиқлиги тушунилади

Пунктуация принципи – тиниш белгиларининг