Fanidan O‘quv metodik majmua

6. 
Suzib borib qutqarish
. 
Agar cho‘kayotgan odamning oldiga suzib borishga to‘g‘ri kelsa, biron-bir 
qutqarish vositasini olish lozim. Xavfni kamaytirish uchun jabrlanuvchiga juda yaqin bormaslik, undan 

---

125 
birmuncha narida to‘xtash va qutqarish vositasini uzatish kerak. (15.4-rasm). Qutqarish vositasini jabrlanuvchi 
bilan qutqaruvchi
o‘rtasida tutib turib, u bilan ko‘z va so‘z aloqasi bog‘lanadi.Jabrlanuvchiga dalda berib, uni suzish 
vositasi yordamida qirg‘oq tomon tortib borayotganda oyog‘ini ishlatishga majbur etish lozim.
Cho‘kkan odamga birinchi yordam ko‘rsatish. 
Jabrlanuvchini suvdan chiqarib
15.4-rasm. Jabrlanuvchini qutqarish
. 
olgach, uni qattiq joyga yotqizib yuqori nafas yo‘llarini tozalash, nafas olayotgan-olmayotganini 5 
sekund ichida aniqlash, nafas olmayotgan bo‘lsa, sun’iy o‘pka ventilyatsiyasini amalga oshirish, uyqu 
arteriyasidan tomir urishini tekshirish, tomir urmayotgan bo‘lsa, yurak-o‘pka faoliyatini tiklash choralarini 
ko‘rish lozim. 
Cho‘kish vaqtida cho‘kuvchi nafas ushlab, suv yuzasiga chiqadi va havo olib, yana suvga botadi. Suv 
ostida 3 minutdan 30 minutga qadar bo‘lgan odamni qaytadan tiriltirish mumkin. Bu vaqt o‘limning turiga, 
suv haroratiga, cho‘kish vaqtidagi markaziy nerv tizimining holatiga bog‘liq bo‘ladi.
Cho‘kkanlarga birinchi tibbiy yordam berishga kirisha turib, cho‘kuvchining hushidan ketgan-
ketmaganligi, yurak faoliyati va nafas olishini aniqlash kerak. Yordam ko‘rsatish hodisa yuz bergan joydan 
boshlanib, yo‘lda davom ettiriladi. Kasalni faqat terminal holatdan chiqarilgandan keyingina transportirovka 
qilish mumkin. 
Agar cho‘kuvchi hushidan ketmagan bo‘lsa, tinchlantirib, ho‘l kiyimlar yechiladi va isitilib, choy, kofe, 
spirt yoki valeriana tindirmasi beriladi. Bunday shaxsni kasalxonaga yotqizish maqsadga muvofiqdir. 
Cho‘kuvchi suvdan hushsiz, lekin yurak faoliyati va nafasi saqlangan holda olib chiqilsa, unga navshadil spirti 
hidlatilib, badani isitiladi. Agar zarurat bo‘lsa, yurak va nafas faoliyatini yaxshilovchi dori-darmonlar qilinadi 
va eng yaqin davolash muassasasiga jo‘natiladi. O‘lim holatidagi cho‘kkanlarning, avvalo, nafas yo‘llari yot 
jismlar, suv va shilimshiq moddalardan tozalanib, sun’iy nafas oldiriladi va yurak massaji o‘tkaziladi.