Fanidan O‘quv metodik majmua

14.2-rasm. Jabrlanuvchining xushi joyidaligini aniqlash. 
 
Jabrlanuvchi hushsiz bo‘lsa, jabrlanuvchini asta orqasiga aylantirib (zarur bo‘lgan taqdirdagina), 
 
nafas yo‘llarini ochib (boshini orqaga egib, iyagini ko‘taring), boshini orqaga egib, iyagini ko‘tarib, 

---

109 
 
14.3-rasm. "Og‘izdan-og‘izga" nafas berish. 
 
bolalarda - peshonasiga asta bosib, iyagini ehtiyotkorlik bilan ko‘tariladi. Nafas bor-yo‘qligini tekshirish 
uchun nafas bor-yo‘qligini aniqlash kerak. Buning uchun 5 sekund davomida ko‘rish, eshitish va sezish 
nazoratidan foydalanish lozim. Nafas olmayotgan bo‘lsa, "Og‘izdan-og‘izga" 2 marta to‘la puflanadi. (14.3-
rasm). 
Tomiri urayotgan-urmayotganini tekshirish uchun kekirdakni paypaslab topib, bo‘yinning yonida 
joylashgan chuqurchaga barmoq surib boriladi. Tomir urishi 10 sekund davomida tekshiriladi. 
Sun’iy o‘pka ventilyatsiyasini o‘tkazish davom ettiriladi. Buning uchun boshni orqaga egib, iyagini 
ko‘tarish uslubi bilan nafas yo‘llarini havo o‘tadigan holatda tutib turiladi. Jabrlanuvchining burun kataklari 
qisiladi: 
• Kattalarda: har 5 sekundda 1 marta to‘la puflanadi. 
• Bolalarda: har 3 sekundda 1 marta to‘la puflanadi. 
• Go‘daklarda: har 3 sekundda 1 marta to‘la puflanadi. 
Havo o‘pkaga o‘tayotganiga ishonch hosil qilish uchun ko‘krak qafasi ko‘tarilishi kuzatiladi. Katta 
yoshli jabrlanganlarda: shu ishni 1 minut davom ettirib, bu vaqt ichida 12 marta puflanadi. Bolalarda: shu 
ishni 1 minut davom ettirib, bu vaqt ichida 20 marta puflanadi. 
Tomir urishi va nafasni bir necha minut oralatib tekshirib turiladi. Agar jabrlanuvchining tomiri urib 
turgan bo‘lsa-yu, avvalgidek nafas olmayotgan bo‘lsa, tez yordam yetib kelgunicha sun’iy o‘pka 
ventilyatsiyasi davom ettiriladi.
Agar jabrlanuvchining tomiri urmayotgan, o‘zi nafas olmayotgan bo‘lsa, yurak-o‘pka faoliyatini tiklash 
ishini (reanimatsiya)ni o‘tkazish boshlanadi. 
Jabrlanuvchining tomiri urayotgani va u nafas olayotgani sezilsa, jabrlanuvchini xushiga keltiruvchi 
holat (tiklanish holati)da yotqizib, nafas yo‘llarini havo o‘tadigan holatda tutib turiladi. Nafas olishini kuzatib 
turib, qattiq qon ketayotgani ma’lum bo‘lib qolsa, u to‘xtatiladi.