Fanidan O‘quv metodik majmua

I 
II 
III 
А 
5 
15 
30 
B 
0,5 
1,5 
3 
Hаr qаndаy xоlаtdа hаm 30 yil dаvоmidа yig’il gаn dоzа yo’l qo’yish mumkin bo’lgаn dоzаdаn 12 
mаrtаdаn kаttа bo’lmаsligi kеrаk. 
Nurlаnishning yo’l qo’yilishi mumkin bo’lgаn dоzаsi А kаtеgоriyasidаgi ishchilаr 1 kаtеgоriya 
оrgаnlаri uchun quyidаgi fоrmulа bilаn аniqlаnаdigаn dоzаdаn оrtib kеtmаsligi kеrаk. 
D < 5 (N - 18) 
bundа: D - dоzа; N-ishchining yoshi, yil. 
Iоnlаshtiruvchi nurlаnishlаr shundаy nurlаshlаrdаn ibоrаtki, ulаrning muhit bilаn tа`siridа turli xil 
bеlgigа egа bo’lgаn (mаnfiy vа musbаt) elеktr zаryadlаri (iоnlаr) hоsil bo’lаdi. Bu ko’rinishdаgi nurlаnish 
mаnbаlаri tеxnikа sоhаsidа, kimyo, tibbiyot, qishlоq xo’jаligidа vа bоshqа bir qаtоr sоhаlаrdа kеng ishlаtilаdi. 
Jahon standartlariga mos mahsulotlar ishlab chiqarish ilmiy texnikaviy potensialni tubdan о‘zgartirishni talab 
etadi.
Nanotexnologiyalar
– bu “eng yuqori” texnologiyalar bо‘lib, uning rivojlanishiga iqtisodiy jihatdan 
taraqqiy topgan davlatlar hozirgi paytda milliardlab dollar sarf qilishmoqda. Olimlarning ta’kidlashicha, 
nanotexnologiyalar XXI asrda materiya bilan shunday harakatlar qiladiki, uni XX asrda axborotlarni 
kompyuterlar yordamidagi harakatiga taqqoslash mumkin.

---

57 
«Nanotexnologiya — obyektlarni xossasini о‘rganuvchi va nanometr darajasida qurilmalar yaratuvchi 
amaliy ilm va texnika sohasidir. Nanometr – millimetrni millionga bо‘lingan qismidir. 
Kо‘pgina manbalarga e’tibor berilsa, birinchi uslublar, keyinchalik nanotexnologiya deb yuritiladi, 
Richard Feynmanning 1959 yili Amerika fizika jamiyatidagi “U yerda joy kо‘p” «There’s Plenty of Room at 
the Bottom» deb atalgan maqolasida yakka atomlarni maxsus о‘lchamga ega bо‘lgan manipupulyator 
yordamida joyini о‘zgartirish hozirda mavjud bо‘lgan fizika qonunlariga zid kelmasligini ta’kidladi. Ushbu 
manipulyatorni quyidagi uslubda yaratishni taklif etdi, ya’ni shunday mexanizm qurish kerakki, u о‘zining bir 
daraja past nusxasini yaratsin, kichraygan nusxa yana bir pog‘ona kichik nusxa yarata olsin, shu tariqa 
kichrayish mexanizm о‘lchami bir atom о‘lchamiga teng bо‘lgunga qadar davom etishi lozim.
Ilk bor «nanotexnologiya» terminini 1974 yili Norio Taniguti qо‘lladi. Ushbu termin bilan bir necha 
nanometrga teng bо‘lgan mahsulotni atadi.
4