Fanidan O‘quv metodik majmua

Bolada yurak-o‘pka faoliyatini tiklashni o‘tkazish 
Eng avvalo, hodisa sodir bo‘lgan joyda xavf-xatar yo‘qligiga ishonch hosil qilinadi va jabrlanuvchining 
hushi joyidaligini aniqlanadi. Nafas yo‘llarini ochib, nafas bor-yo‘qligi tekshiriladi. Bolaning boshini asta 
orqaga egib, iyagini ko‘tarib, nafas bor-yo‘qligini aniqlash uchun 5 sekund davomida ko‘rish, eshitish, sezish 
nazoratidan foydalaniladi. 

---

108 
Bola nafas olmayotgan bo‘lsa, bolani qattiq joyga orqasi bilan yotqizing, bunda boshi va yuragi bir 
xil tekislikda bo‘lishi kerak. "Og‘izdan-og‘izga" ikki marta to‘la puflanadi. Bolaning burun kataklarini qisib, 
har biri 1,5-2 sekund davom etadigan qilib ikki marta to‘la puflanadi, havo o‘pkaga o‘tayotganiga ishonch 
hosil qilish uchun ko‘krak qafasi ko‘tarilishi
a)
b)
 14.1-rasm. Havo yuborish.
kuzatiladi. Tomiri urayotgan-urmayotgani uyqu arteriyasidagi tomir urishidan tekshiriladi. Yurakni yopiq 
massaj qilish uchun qo‘lni to‘g‘ri qo‘yish lozim. Barmoq bilan to‘shning quyi chekkasidagi chuqurchani topib, 
boshqa qo‘l kaftini to‘shning barmoqlar turgan joyidan yuqoriroqqa qo‘yiladi.(14-rasm).
 
To‘shni 5 marta bosiladi. Bosishda qutqaruvchining yelkasi kaftlari ustida turishi lozim. To‘sh 3 sm gacha 
chuqurlikda, 3 sekund ichida taxminan 5 marta bosilishi lozim. Bir maromda, tikka, qo‘lni doimo to‘sh ustida 
tutgan holda bosish kerak. Boshqa qo‘l bilan havo yo‘llari ochiqligini ta’minlash kerak. Bola nafas 
olmayotgan bo‘lsa, tez yordam kelgunicha yurak-o‘pka faoliyatini tiklash tadbirlarini o‘tkazish davom 
ettiriladi. To‘shni 5 marta bosish va bir marta puflashdan iborat siklni bajariladi va tomir urishi tekshiriladi. 
Nafas olish to‘xtaganda birinchi yordam ko‘rsatish: kattalar va bolalarda sun’iy o‘pka 
ventilyatsiyasini o‘tkazish.
Sun’iy o‘pka ventilyatsiyasi jabrlanuvchining organizmini uning hayotini saqlab qolish uchun zarur 
bo‘lgan kislorod bilan ta’minlash maqsadida jabrlanuvchi o‘pkasiga havo puflashdan iborat. 
Sun’iy o‘pka ventilyatsiyasi nafas olmayotgan, biroq tomiri urib turgan jabrlanuvchilarda o‘tkaziladi. 
Agar hodisa sodir bo‘lgan joyda xavf-xatar bo‘lmasa, dastlabki tekshirish o‘tkaziladi. Jabrlanuvchining 
xushi joyidaligini aniqlash, "Sizga yordam kerakmi?" deb baland ovoz bilan so‘rash lozim.(14.2-rasm).