|
10.1. Samarqand viloyatining tarixiy-arxitektura
yodgorliklari ekskursiya ob’ektlari sifatida
O‘zbekistonda jahon madaniyati xazinasiga kiruvchi ko‘plab arxitektura
yodgorliklari mavjud. Xiva, Buxoro va Shahrisabz shaharlarining tarixiy
markazlari, qadimiy Samarqandning tarixiy yodgorliklari YUNESKO ning «Jahon
merosi» deb nomlangan ro‘yxatiga, Boysun tumani aholisining folklor ansambli
«Jahon nomoddiy merosi xazinasi» ro‘yxatiga kiritilgan.
O‘zbekistonda turizmni rivojlantirish va uni yangi bosqichlarga ko‘tarish
borasida, avvalo ko‘hna madaniy va arxitektura yodgorliklariga boy bo‘lgan
Samarqand, Buxoro, Xiva, Shahrisabz, Marg‘ilon kabi shaharlar muhim
ahamiyatga ega. Bu shaharlarda butun dunyo aholisini hayratga soluvchi va lol
qoldiruvchi
qadimiy
tarixiy
yodgorliklar
mavjud.
Yer
yuzining
turli
mamlakatlarida istiqomat qiluvchi har bir inson bu shaharlarni ko‘rish orzusida
yashaydilar. Bir qancha mamlakatlarda O‘zbekiston o‘zining ana shu shaharlari
bilan mashhurdir. Tarixiy obidalarning YUNESKO «Jahon merosi» ro‘yxatiga
143
kiritilishining asosiy maqsadi- o‘z hududida mashhur bo‘lgan ob’ektlarni dunyoga
tanitish va himoya qilishdir. Ma’lumki, O‘zbekiston tarixiy va madaniy
yodgorliklarga boy mamlakatdir. Bebaho merosimizning 140 ta ob’ektlari
YUNESKO tomonidan
muhofazaga olingan va tarixiy ob’ektlar ro‘yxatiga
kiritilgan3. YUNESKO ning «Jahon merosi» ro‘yxatiga Xivadagi Ichan Qal’a 1990
yil, Buxoroning tarixiy markazi 1993 yil, Shahrisabzning tarixiy markazi 2000
yilda kiritilgan. 2001 yil 12-16 dekabr kunlari Finlyandiyaning Xelsinki shahrida
YUNESKOning Jahon merosi Qo‘mitasining navbatdagi yig‘ilishi bo‘lib, unda
Samarqand shahri ham YUNESKOning «Jahon merosi» ro‘yxatiga kiritildi.
2014 yil 7 iyul kuni Amerikaning taniqli «The Huffington Post» nashri
«Dunyoning albatta borib ko‘rishi lozim bo‘lgan 50 shahri» ro‘yxatini e’lon qildi.
Dunyoning eng mashhur shaharlari orasida «Sharq marvaridi» –Samarqand ham
bor. Mazkur nashr reytingida qayd etilganidek,
«Registon maydonidagi
madrasalar va qadimgi inshootlardagi naqshlar Buyuk Ipak yo‘lining ko‘hna
shahri-Samarqandni jahon islom me’morligining eng go‘zal namunalaridan biriga
aylantirilgan».
Ushbu reyting «The Huffington Post» nashri tomonidan minube.net
sayohatchilar hamjamiyati bilan o‘zaro hamkorlikda tuzilgan. Bundan ko‘zlangan
maqsad «Buyuk ko‘hna poytaxtlardan tortib, to Osiyo, Amerika va ulardan
tashqari dunyodagi eng a’lo joyni topish» bilan izohlanadi. Reyting mualliflarining
fikr bildirishlaricha, odamlar o‘z hayoti davomida albatta borib ko‘rishi lozim
bo‘lgan qadamjolar ro‘yxatidan dunyoning 50 shahari joy olgan. Samarqand
MDH mamlakatlari shaharlari o‘rtasida ushbu nufuzli ro‘yxatga kirgan yagona
shahardir.4 Turizm sohasi bo‘yicha 2014 yil 1-3 oktabrda Birlashgan millatlar
tashkiloti (BMT) Butunjahon turizm tashkiloti Ijroiya kengashining 99-sessiyasi
aynan Samarqand shahrida bo‘lib o‘tgani ham bejiz emas.
Samarqand viloyatining asosiy tarixiy-arxitektura yodgorliklari:
1. Afrosiyob shaharchasi (eramizdan oldingi VIII asr);
3
4
http//www.Turkistonpress.uz
Samarqand “dunyoning albatta borib ko‘rish lozim bo‘lgan 50 shahri” // Zarafshon. 2014 yil 10 iyul, № 83.
144
2. Ulug‘bek observatoriyasi(rasadxonasi) (1424-1428 y);
3. Shoxi Zinda arxitektura majmuasi (XI-XX asr);
4. Hazrati Hizr masjidi (XIX asr o‘rtalari);
5. Bibixonim jome’ masjidi (1399 y);
6. Registon maydoni (1417-1647 y);
7. Ruxobod maqbarasi (1380 y);
8. Oqsaroy maqbarasi (1451-1469 y);
9. Amir Temur maqbarasi (1404 y);
10. Ishratxona maqbarasi (1464 y);
11. Xoja Ahrori Valiy majmuasi (XV-XX asrlar);
12. Cho‘pon-Ota maqbarasi (1430 y);
13. Xoja Abdu Darun qabristoni (XV asr);
14. Xoja Abdu Berun qabristoni (XVII asr);
15. Imom al-Buxoriy majmuasi (IX-XX asr);
16. Maxdumi A’zam majmuasi (XVI-XIX asr);
17. Xoja Doniyor maqbarasi (1870-1880 y).
Samarqand viloyati bo’ylab tashkil etish mumkin bo’lgan «Samarqand - Er
yuzining sayqali» nomli ekskursiya xizmatining dasturi namunasini keltiramiz:
«SAMARQAND -ER YUZINING SAYQALI» nomli ekskursiya xizmatining
Do'stlaringiz bilan baham: | 
