Fanidan mustaqil ish 23-Mavzu

3.Asosiy va aylanma fondlar (vositalar)ni iqtisodiy samaradorligini ifodalovchi ko‘rsatkichlar tizimi.
Qishloq xo’jaligining asosiy rivojlanish qonuniyati — bu ishlab chiqarish fondlarining doimo o’sib borishini, uning strukturasini yaxshilanishini va samaradorligini oshishini taqozo etadi.
Qishloq xo’jaligi ishlab chiqarishining iqtisodiy samaradorligi ko’p jihatdan ularning asosiy ishlab chiqarish vositalari bilan ta’minlanganligiga bog’liq. Asosiy vositalar bilan yetarli darajada ta’minlanmaslik mahsulot miqdori va mehnat unumdorligining sekin o’sishiga hamda mahsulot tannarxining oshishiga, takror ishlab chiqarish manbalarinig kamayishiga olib keladi. Shu bilan bir qatorda asosiy vositalarning «ortiqchaligi» va to’g’ri foydalanmaslik ularning o’lik holatda turishiga, pirovard natijada ishlab chiqarish iqtisodiy samaradorligining pasayishiga olib keladi. Qishloq xo’jaligi ishlab chiqarishining asosiy ishlab chiqarish vositalar bilan ta’minlanganligining absolyut ko’rsatkichi sifatida fondlar bilan ta’minlanish koeffisiyentidan foydalanish mumkin. Bu ko’rsatkich mavjud mehnat vositalarini ularning me’yoriyextiyojiga nisbatiorqali topiladi.
1. Fondlar bilan ta’minlanish koeffisiyenti:

AVx - haqiqatda mavjud asosiy vositalar;
AVm - asosiy vositalarga bo’lgan me’yoriy ehtiyoj.
2.Ishlab chiqarishning fondlar bilan to’yinishi ko’rsatkichi:

3.Fondlar bilan qurollanish ko’rsatkichi:

XS – xodimlar soni.
4.Energiya bilan to’yinish ko’rsatkichi, ot kuchi:

En.Q – energetik ustanovkalarning quvvati.
5.Energiya bilan qurolanish darajasi, ot kuchi:

XS – xodimlar soni
6.Elektr bilan to’yinish ko’rsatkichi, kvt/soat:

El.En. – elektr energiyasi, kvt.
7.Elektr bilan qurollanish ko’rsatkichi, kvt/soat:

8.Asosiy vositalarining o’sish koeffisiyenti:

AVo’K - asosiy vositalarning o’sish koeffisiyenti;
AVDQ - asosiy vositalarning dastlabki qiymati;
AVYBQ - asosiy vositalarning yil boshidagi qiymati.