Fanidan mavzular majmuasi

Epifiz bezining tuzilishi.

Shishasimon tana oraliq miyaning epithalamus sohasida, miya yarim sharlarining ostki qismida joylashgan. Epifiz hajmi jihatidan unchalik katta bo`lmay katta yoshli odamlarda 0,2 g, uzunligi 8-10 mm, qalinligi 4m bo`ladi. Shakli tuxumsimon.Yuzasi g`adir-budur, rangi qizg`ish-kulrang bo`ladi. Old tomondan katakchalar orqali ko`ruv bo`rtig`i talamus ga birlashib joylashadi. Orqa miya esa to`rt tepalikning yuqori do`mboqchalari orasidagi sagital egatchada joylashadi.U tashqi tomondan yupqa biriktiruvchi to`qimali parda bilan o`raglan. Bu parda bez to`qimasi ichiga kirib, to`siqlar hosil qiladi va uni mayday bo`laklarga bo`lib yuboradi. Bo`lakchalar esa pufakchalar ya‘ni folikulalardan l bo`lishi aniqlangan. Serotonin arteriyalarni toraytirib, mediator vazifasini bajaradi. Epifizning buzilishi bolalarda erta jinsiy balog`atga yetishiga olib keladi. Epifizdagi serotonin yorug`lik ko`p tushgan paytda serotonin hosil bo`lishi kuchayadi. Epifiz ichki sekriyasini simpatik asab tizimi boshqaradi. Bezdagi biokimyoviy jarayonlar sikli kun vat un almashinuvini aks ettirgani sababli bu siklik faollikni organizmning o`ziga xos ―biologik soat‖ deb hisoblashadi (F.N.Bahodirov Odam anatomiyasi 178-bet).

Epifiz bezining vazifasi

Epifiz gormoni bo`lmish melotonin pigmentli almashinuviga ta‘sir ko`rsatadi. Uninh ta‘siri ostida hujayralar rangsizlanadi.

Melotonin adenogipofizning gonadotropinlarini sekretsiya bo`lishini pasaytiradi hamda tuxumdonlar va urug`donlar massasini kamayishiga olib keladi. Epifizi olib tashlangan hayvonlarda jinsiy voyaga yetish tezlashib, muddatidan oldin voyaga yetadi. Shunday qilib, epifiz jinsiy rivojlanishga tormozlovchi ta‘sir ko`rsatadi. Rubertat yoshda melotoninni qondagi miqdori 14 marta kamayadi va uni siydik orqali ekskretsiya bo`lish ortadi.

Ushbu bezning to`qimalari homila rivojlanishining 5-7-haftasida topiladi.Melotonin sekretsiyasi 3-oyda boshlanadi.Epifizning faolligi butun hayot davomida kuzatiladi.