Фанидан маъруза матни

 
Сув манбалари ва улардан комплекс фойдаланиш 
Республикамизда суғорма деҳқончиликни ривожлантиришда йирик, кенг қамровли сув 
хўжалиги тизимидан фойдаланилмоқда. 
Сув хўжалик мажмуаларининг самарадорлигини оширишда, улардан мукаммал, ҳар 
томонлама фойдаланиш катта аҳамиятга эга. Бу масалани ҳал қилиш йўналишларидан бири 
гидротехник иншоотлардан сув энергиясидан электр энергияси ишлаб чиқариш учун 
фойдаланишдир. 
Ҳозирги пайтда республикамизда йилдан – йилга энергияни истеъмол қилиш миқдори 
ошиб бормоқда. Ишлаб чиқарилаѐтган электр энергиясининг аксарият қисми (85%) иссиқлик 
электр станциялари орқали амалга оширилмоқда. Шу билан бир қаторда республика сув хўжалиги 
тизими иншоотларида бир йилда 8 млрд. кВт. электр соат энергияси ишлаб чиқариш имконияти 
бор. Лекин бу имкониятдан деярли фойдаланилмаяпти. 
Сув омборлари ва уларнинг параметрлари 
Сув манбаларининг сув хўжалиги ва гидроэнергетика мақсадлари учун тақсимланиши ҳар 
бир минтақада талабларга жавоб бермайди, шу сабабли уларни қайта тақсимлаш зарурияти 
тўғилади. Техник нуқтан назардан сув бойликларини қайта тақсимлаш сунъий сув омборлари 
ѐрдамида амалга оширилади. 
Очиқ сув оқимини тўғонлар ѐрдамида йиғиш (тўплаш) га мўлжалланган сунъий сув ҳавзаси 
сув омбори дейилади. 

---

Республикамизда ҳозирги даврда 52 та сув омборлари бўлиб, уларнинг лойиҳавий сув 
ҳажми 17844 млн. м
3
, фойдали сув ҳажми 14581 млн. м
3
ни ташкил қилади. 
ГЭС сув омборлари тўғонлар орқали қурилади. Тўғоннинг олди томонида сув сатҳи 
кўтарилиб, катта сув ҳажми (аккумуляция) тўпланади ва бу сув дарвозалари, сув ташлаш 
иншоотлари, сув қувурлари каби инженерлик қурилмалари орқали тақсимланади. 
Сув омборлари ўзининг табиий ўзанига ва қирғоғига эга, унинг асосий параметрлари 
сифатида сув сатҳларини, сув ҳажмини, сувнинг йиғилиш майдони, сувнинг оқиб келиш миқдори, 
сув сарфини кўрсатиш мумкин.