Fanidan barcha bakalavriat ta’lim yo

(terminlar) ishlatiladi: “sabablar daraxti”, “buzilishlar daraxti”, “xavflar daraxti” va 
“xodisalar daraxti”. Ko’rilayotgan daraxtlarda qoida bo’yicha sabab va xavf 
shoxchalari mavjud bo’ladi. Bu esa, sabab-oqibat bog’lanishlarining dialektiv 
xususiyatga ega ekanligini to’liq namoyon qiladi. Bu shoxchalarni bir-biridan 
ajratish maqsadga muvofiq emas, ba’zida aslo iloji yo’q.. Shu sababli ob’yektlarning 
xavfsizligini tahlil qilish jarayonida xosil bo’lgan grafik ko’rinishlarni “sabablar va 
xavflar daraxtlari” deb nomlash aniqroq bo’ladi. 
“Daraxt”larni qurish turli ko’ngilsiz xodisalarning sabablarini aniqlashda juda 
katta samara beradigan usul hisoblanadi. “Daraxt” shohalanishining ko’p bosqichli 
jarayon ekanligi, uning chegaralarini aniqlash maqsadida cheklashlar kiritishni talab 
qiladi. Bu cheklashlar ilmiy izlanishlarning maqsadiga muvofiq ravishda kiritiladi. 
Umuman, shoxalanishning chegarasi yangi shoxalar xosil qilinishining mantiqiy 
jihatdan maqsadga muvofiqligi asosida aniqlanadi. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
3.
 
“Sabablar va xavflar daraxti”ni qurishga namunaviy misol. 
 
 
 
 
2.1 – rasm. Kran - balka ilgagidan yukning tushib ketish xodisasi sabablarini 
aniqlash daraxti shemasi.
 
Kran-balka ilgagidan yukning tushib 
ketishi 
Saqlagich qulfining 
yo`qligi 
Fiksator kuchining 
yo`qolishi 
Chiqish yoki kirish 
Trosning uzilishi
Trosning zanglashi 
(korroziyasi) 
Tehnik nazoratning 
yo`qligi 

---

231