Fanidan barcha bakalavriat ta’lim yo

yondirish manbai ta’sirisiz ham mustaqil yonuvchan moddalarga aytiladi. Ular 
yengil va qiyin alangalanuvchi turlarga bo’linadi. 
Qiyin yonuvchi va yonuvchi moddalar alangalanish sohasiga ega bo’lib, yong’in 
xavfining harorat ko’rsatkichlari, yonish tezligi bilan tavsiflanadi va ularni o’chirish 
uchun yong’in o’chirish vositalari va boshqalar qo’llaniladi. Qiyin yonuvchi va 
yonuvchi moddalar yong’in xavfi xususiyatlarini baholash uchun ko’rsatkichlarining 
soni va ko’rinishi mazkur moddalarning agregat holatiga bog’liq ravishda 
aniqlanadi. Suyuqlik va qattiq moddalarda gazlarga nisbatan yong’in xavfi 
ko’rsatkichlari ko’proqdir. Bu qo’shimcha ko’rsatkichlar asosan bug’lanish va 
uchuvchanlik jarayonlarini tavsiflaydi va shuning uchun bu ko’rsatkichlar suyuqlik 
va qattiq moddalarni qizdirishdagi harorat bilan bog’liq bo’ladi. Masalan, 
suyuqlikning alangalanishi va barqaror yonishi uchun suyuqlik yuzasi alangani 
yetarli darajada uchuvchan mahsulotlar bilan "ta’minlashi" zarur. Suyuqlikning 
bug’lanish yuzasi esa uning harorati bilan bog’liq bo’lib, shuning uchun chaqnash va 
alangalanish harorati tushunchalari kiritiladi. Xuddi ana shularning o’zi qattiq 
moddalarga ham tegishlidir. Shu bilan birga qattiq va suyuq qiyin yonuvchi va 
yonuvchi modda va materiallar uchun gazlarga xos bo’lgan ayrim ko’rsatkichlar o’z 

---

111 
ma’nosini yo’qotadi (chunki ularni amalga oshirish mumkin emas). Masalan, 
alangalanishning 
yuqori 
konsentratsiya 
chegarasi 
tushunchasini 
ochiq 
rezervuarlarda bo’lgan suyuqliklar, ochiq havodagi qattiq moddalar uchun qo’llab 
bo’lmaydi. 
2.1-jadvalda moddalarning yonish va portlash xavflilik xususiyatlari