Fanidan barcha bakalavriat ta’lim yo

nuqtalarini bilish kerak. Uyqu va chakka arteriyasi jaroxatlanganida esa 
barmoqlar jaroxatning pastidan bosiladi. 
Arteriyalarni barmoq bilan bosib turish qon oqishini vaqtincha to’xtashning 
eng oson a tezkor usulidir. Bunda arteriyalar suyak yonidan yoki uning ustidan 
o’tadigan joylar barmoq bilan bosib turiladi. Tomirni barmoq bilan bosib. qon 
to’xtatib turilganidan keyin, mumkin bo’lgan joylarga jgut yoki buramaqo’yish va 
jaroxatni steril bog’lar bilan bog’lab qo’yish kerak. Qo’l-oyoqlarning yirik arterial 
tomirlari shikastlangan paytlarda jgut (burama) qo’yish qonni vaqtincha to’xtatib 
turishning asosiy usulidir. Jgutni son, boldir, yelka bilaklardan, jaroxatga 
yaqinroq qilib, qon oqayotgan joydan yuqoriroqqa, terini qisib qo’ymaslik uchun 
kiyim ustidan yoki tagiga yumshoq material (bint, ro’molcha va b.) qo’yib turib 
qo’yiladi. Uni odatda oqayotgan qon to’xtaydigan darajada tortib turib qo’yish 
maqsadga muvofiq. Jgut qo’yilgan vaqt, kuni, soati va daqiqasini qog’ozga yozib, 
uni yaxshi ko’rinib turadigan qilib jgut o’rami tagiga qistirib qo’yiladi. 
Qo’yilgan jgut qo’l yoki oyoqda ko’pi bilan 1,5-2 soat saqlab turishi kerak, 
aks xolda qo’l yoki oyoqning jgut qo’yilgan joydan pastki qismidagi to’qimalar 
halok bo’lishi mumkin. Jgut qo’yilgan paytdan hisoblaganda 2 soat o’tgandan 
keyin arteriyani barmoq bilan bosib turib, pulsni tekshirib turgan xolda jgutni 5-10 
daqiqaga asta-sekin bo’shatish va keyin uni oldingi joyidan sal yuqoriroqqa yana 

---

330 
qo’yib bog’lash kerak. Jgut bo’lmagan taqdirda arteriyadan qon oqishini burama 
qo’yish yo’li bilan yoki qo’l-oyoqni mumkin qadar ko’proq bukib, shu xolatda 
mahkam qilib bog’lab qo’yish yo’li bilan to