Fanidan barcha bakalavriat ta’lim yo

 ko’pincha tana sohalarining turli jismlar (sim, truba, 
armatura va boshqa jismlar) bilan jarohatlanishi kuzatiladi. Bunday xolatlarda yot 
jismlarni tanadan chiqarib olish kerak emas, chunki kuchli qon ketishi mumkin. 
Shuning uchun shikastlanganlarni yot jismlar bilan transportirovka qilish yoki bu 
jismlarni arralab yoki avtogen bilan kesibtashlash kerak. 
Bosib qolgan joylardan chiqarib olishdan oldin narkotik darmonlardan
foydalanib og’riq qoldirish, shikastlangan oyoq-qo’llarni immobilizatsiya qilish kerak 
bo’ladi. Xuddi shunday yordam kuyish xolatlarida ham qo’llaniladi. Ayrim xollarda 
bosib qolgan joylardan oyoq-qo’llarni ajratib olish imkoniyati bo’lmasa, kesish 
(amputatsiya) masalalarini hal qilishga to’g’ri keladi. Yuk ostida qolgan oyoq-
qo’llarni chiqarib olishdan avval ezilgan sohadan yuqoriroqqa jgut qo’yish kerak. 
Ko’pgina shikastlanganlarga, ya’ni bosqin ostida oyoq-qo’llari bosilib turgan, ammo 
qorin bo’shlig’i shikastlanish belgilari sezilmagan shaxslarga og’iz orqali suyuqlik 
yoki glukoza, limon kislotasining kaliyli eritmalarini yuborish mumkin. 
Ko’p xollarda birinchi tibbiy yordam favqulodda xolatlarda qutulib qolganlar 
tomonidan o’z-o’ziga va o’zaro yordam ko’rinishida amalga oshiriladi, chunki har 
doim ham tibbiyot xodimlari yetarli bo’lmaydi. Bunga esa faqat axoli va yangidan 
tashkil qilinayotgan qutqaruv guruhlarini joylarda, avvaldan inson hayotini saqlab 
qolish bo’yicha birinchi tibbiy yordam ko’rsatish chora-tadbirlariga doimiy o’qitish
bilangina erishish mumkin. 
Bu dastur 6 ta asosiy elementdan iborat: 
1) yuqori nafas yo’llarining o’tkazuvchanligini tiklash, jarohatlanganning boshini 
orqa tomonga maksimal egish, pastki jag’ni oldinga tortib barmoq bilan og’iz