Фанидан Амалий машғулотларни бажариш бўйича

асосий технологик жараёнлар параметрларини ҳисоблаш
Берилган:

• 
  Қатлам қалинлиги- 12 м;
  
• 
  Қопловчи тоғ жинси қатлами қалинлиги - 32 м;
  

Тоғ жинсларининг характеристикаси:

кўрсатгичлар	Ўлчов бирлиги.	Фойдали қазилмалар	Қопловчи тоғ жинслари
σ сж	МПа	240	100
σ сдв	МПа	50	20
σ сдв	МПа	20	10
γ	Н/дм^3	1,4	1,8
Ктр	-	0,8	1
Поғонанинг қиялик бурчаги град.		65	55
Ағдарманнинг қиялик бурчаги град.		-	36

Сменанинг юк оқими бўйича иш унумдорлиги:

• 
  Фойдали қазилма 2000 м³/смена;
  
• 
  Ички ағдармадаги қоплвчи тоғ жинси – 1500 м³/смена;
  

• 
  Қопловчи тоғ жинсини юклаш ва тушириш – 1800 м²/смена.
  Ускуналар:
  
• 
  Фойдали қазилмада – ЭКГ-8И, БелАЗ;
  
• 
  Қопловчи тоғ жинсида – ЭКГ-5, БелАЗ-548;
  
• 
  Қопловчи тоғ жинсини юклаш ва тушириш – ЭШ-20/90;
  
• 
  Ташиш масофаси км:
  

Йўл тури	Фойдали қазилма	Қопловчи тоғ жинси
Қия лаҳимлардаги йўл 80%,	0,6	-
Дойимий йўллар	2,0	0,5
Вақтинчалик йўллар	1,5	1,5

Ечиш:


3.1.Технологик параметрларни схемасини танлаш ҳисоблаш
Горизонтал жойлашган фойдали қазилма конларини қазиб олишда энг самарали технологик схема қопловчи тоғ жинсларини ички ағдармага жойлаштириш усули ҳисобланади. Қопловчи тоғ жинслари юқори поғоналардан ички ағдармага ташиб келтирилади.Технологик схемаларни ҳисоблашда поғонанинг баландлиги ва уларнинг сони ҳисобланади.
Тоғ жинсларининг умумий бузилиш даражаси:
,
Бу ерда К_тр – тоғ жинсининг дарзлилик даражасини ҳисобга олувчи коэффициент; σ _сж, σ _сдв, σ _сдв – тоғ жинсларининг сиқилишда, сурилишда ва чўзилишдаги мустаҳкамлик чегараси, МПа; γ – тоғ жинсининг зичлиги, Н/дм³.
Қопловчи тоғ жинслари:
П_р = 0,05* [1* (10 + 2 + 1) + 18] = 1,6.
Фойдали қазилмалар:
П_р = 0,05* [0,8* (24 + 5 + 20) + 14] = 1,9.
Шундай қилиб қопловчи тоғ жинслари ва фойдали қазилмалар бузилишининг қийинлиги бўйича 1-синф 2-категорияга киради.Бундай тоғ жинслари қазиб олишга дастлабки тайёргарликларсиз бир ковшли экскаваторлар билан қазиб олинади.
Қазиб олинган бўшлиққа драглайн ёрдамида қопловчи тоғ жинсини кўчириш да поғоналар поғоначаларга бўлинади. ( 3.1 расм).
Юқори поғоначанинг баландлиги:
,
Бу ерда Н_р – драглайн ковшининг бўшатиш баландлиги (Н_р = 27), м;
Н_в.в.=0,5*37 = 18,5 м.
Қазиб олинган бўшлиққа драглайн ёрдамида қопловчи тоғ жинсини кўчириш да поғоналар баланллиги ва поғоналар сони ҳисобга олинади.
Қопловчи тоғ жинси қатламининг қалинлиги:
Н_в' = 32-23,6 = 8,4 м.



3.1 расм. Қопловчи тоғ жинсини ЭШ-20/90 қадамловчи экскаватор ёрдамида кўчириш схемаси.


Қопловчи тоғ жинси поғонасининг рухсат этилган баландлиги :
, м
Бу ерда R_p – Драглайн ковшининг бўшатиш радиуси (R_p = 81 м); С_х – драглайн қадамининг эни (С_х = 20 м); а – қопловчи тоғ жинси ва қазиб олувчи поғоналар орасидаги берма , м; h – фойдали қазилма қатламининг қалинлиги, м; α_у, γ_у – қопловчи тоғ жинси ва фойдали қазилма поғонасининг қиялик бурчаги, град; Б – қатлам тубидаги эркин ер бўлаги, м; А –драглайна кириш йўлагининг эни (А=42 м); К_р – ағдармадаги қопловчи тоғ жинсларининг майдаланиш коэффициенти; β – ағдармадаги тоғ жинсларининг қиялик бурчаги, град.
м.


ЭКГ-5 экскаватори 8,4 м баландликдаги поғонани қазиб олиш имкониятига эга , шунинг учун битта поғона қабул қиламиз ( 3.2 расм ).


3.2. ҚАЗИШ-ЮКЛАШ ИШЛАРИ
Тоғ жинсларини экскавациялаш қийинчилигининг нисбий кўрсатгичи:
,
Бу ерда λ – массив тузилмасининг сусайиш коэффициент.
Қопловчи тоғ жинслари:

Фойдали қазилмалар:


3.2 расм. Қопловчи тоғ жинси поғонасидаги ЭКГ-5А экскаватор забойининг паспорти


Шундай қилиб қопловчи тоғ жинслари ҳам фойдали қазилмалар ҳам тоғ жинслари массивининг экскавациялаш бўйича V синфга мансубдир.

Қопловчи тоғ жинсларини қазиб автомобиль транспортига юклаш ишлари