Фани бўйича ўҚув-услубий мажмуа

14-расм
Ҳар бир талабнома ўз ичига қуйидагиларни олади:

2. 
   Саноат намуналари. Саноат намунасининг патентга лаёқатлилик шартлари
   

Саноат намунаси инсон ижодий фаолияти йўналишининг амалга ошиши бўлиб, аниқ мақсад ва истеъмолчилар доирасига эга. Таърифга кўра саноат намуналарига қандайдир бир обект ташқи кўринишининг бадиий-конструкторлик (дизайн) ечими киради. Саноат намуналари ҳажмий (моделлар), ясси (расмлар) ёки уларнинг аралаш кўринишида бўлиши мумкин.
Ўзбекистон Республикаси қонунчилигига мувофиқ саноат намунасининг янгилиги, ўзига хослиги ва саноатда қўлланилиши унинг патентга лаёқатлилик шартлари ҳисобланади.
Агар саноат намунасининг буюмнинг эстетик ва (ёки) ерганомик хусусиятларини белгиловчи муҳим белгилари (аломатлари) мажмуи унинг устуворлик санасидан олдин жаҳондаги нуфузли ахборот манбалари орқали барчага маълум бўлмаган бўлса янги деб тан олинади. Саноат намунасининг муҳим белгилари мажмуи буюм эстетик хусусиятларнинг ижодий характери билан боғлиқ бўлса у ўзига хос деб тан олинади. Саноат намунаси кўп карра қайта ишлаб чиқариш имкониятини берадиган бўлса саноатда қўлланиладиган деб тан олинади.
“Айнан саноат намуналарини патентлаш бугунги кунда энг риск йуқори ҳисобланган соҳадир. Бундай дейишимизга сабаб, жаҳон бозорида бу каби “хато”ларга кўп марталаб йўл қўйилгандир. Муаммонинг негизи нимада? Буни топиш учун фирмалар қайси, қанақа ва нима учун инновацияларга эҳтиёж сезишлари тўғрисида асосий саволларга жавоб беришлари керак”¹.

2. 
   Саноат намунасига талабномаларнинг тузилиши ва патентлаш тартиби
   

Саноат намунасига Ўзбекистон Республикасининг патенти бериш учун талабнома қуйидагилардан иборат бўлиши керак.
• Патент ёки дастлабки патент бериш тўғрисида белгиланган шаклда тузилган ариза, у саноат намунаси муаллифи (муаллифлари), патент ким (кимлар)нинг номига берилиши сўраётган бўлса, ўша шахс (шахслар) ва талабнома берувчи тўғрисидаги талаб этиладиган маълумотлардан иборат бўлади.
• Буюм, макет ёки расмни акс еттирувчи фотосуратлар тўплами, улар буюмнинг ҳуқуқий муҳофаза ҳажмини белгилаб берувчи муҳим белгилар мажмуини аниқлаш имконини берадиган ташқи кўриниши тўғрисидаги муфассал тасаввур ҳосил қилади.
• Буюм ташқи кўринишининг чизмаси, эргономик схемаси, конфексион картаси, агар улар саноат намунаси моҳиятини очиб бериш учун зарур бўлса.
• Саноат намунасининг тавсифи, у фотосуратларда акс еттирилган буюмнинг ташқи кўринишини сўзлар воситасида очиб бериши ва унинг муҳим белгилари мажмуини ўз ичига олиши керак.
• Талабномага берилган миқдорда бож тўлаганлигини тасдиқловчи ҳужжат илова қилиниши зарур.
Қонун талабларига мувофиқ ҳар бир талабнома битта саноат намунасига тегишли бўлиши ва бу намунанинг вариантларини ўз ичига олиши мумкин (саноат намунасининг бирлиги талаблари). Бунда битта саноат намунаси дейилганда ягона бир буюмнинг бадиий-конструкторлик ечими, вазифалари умумий бўлган буюмлар мажмуи (масалан, мебел гарнитури, сервиз ва бошқалар) тушунилади.
Ягона бир буюм дейилганда бирорта бутун буюм (масалан, автомобил), ҳамда унинг бир қисмини ташкил етувчи буюм (масалан, бампер, фара ва бошқалар) тушунилади.
Саноат намунаси вариантлари дейилганда битта буюм (тўплам, комплект) нинг бир хил эстетик ва (ёки) эргономик хусусиятларини белгилаб берадиган муҳим белгилари мажмуи билан фарқланадиган бадиий-конструкторлик ечими тушунилади.

2.