Fan va texnikaning, xususan, iqtisodiyot muammolarini tahlil qilishda

31.2. Iqtisodiy dinamik modellarga misollar.

a)

Tovar

va

materiallar

zahirasi

hisobga

olinadigan

narx

moslashuvchanligi modeli1.

Oldingi ma’ruzada biz narxning talab va taklif funksiyalari orasidagi

farqqa moslashuvchanligi modelini

 Qs ),   0

ko'rib chiqqandik. Bunda Qd va Qs talab va taklifni ifodalovchi funksiyalar. Bu

model narxning muvozanatda bo'lmasligi sababli sotilmasdan yig'ilib qolgan

mahsulot miqdorini hisobga olmaydi. Taklifning ma'lum vaqt davomida

talabdan yuqori bo'lishi bozorda ortiqcha mahsulot paydo bo'lishiga olib keladi

va narxni pasayishga majburlaydi. Aksincha, talabning taklifdan oshib ketishi

yig'ilib qoligan talab ta'sirida narxning oshishiga olib keladi. Bu effektni

hisobga oluvchi modelni quyidagicha ifodalash mumkin

t

 Qs )   Qs ( )  Qd ( ) d ,

  0,   0.

0

Bu tenglamadagi ikkinchi had talab va taklif orasidagi farq natijasida yig'ilib

qolgan (izoh: integral so'zi jamlash ma'nosini bildiradi) mahsulot miqdorini

bildiradi.

Bu tenglikning har ikkala tarafidan hosila olsak,

 Qs .

Talab va taklif funksiyalari chiziqli bo'lsin, ya'ni Qd  A  Bp, Qs  F  Gp . U

holda bizning tenglamamiz quyidagi

B) p   ( A  F )

ikkinchi tartibli chiziqli differensial tenglamani hosil qilamiz.