Fan va din ortasida kurash

Tarix fakulteti 211-gurux talabasi Mamatqulov Umarxon

FAN VA DIN ORTASIDA KURASH

o

Din va uning vujudga kelishi hamda shakllanishi murakkab jarayon bo'lib, u dastlab o'z ichiga totemizm, feteshizm, animizm, sehrgarlik kabilarni qamrab oladi.

Sinfiy jamiyatga o'tish davrida politejzm xalq milliy dinlari paydo bo'ladi. Jamiyat taraqqiyotining keyingi bosqichlarida jahon dinlari: buddizm (er- avv.Vl-V asrlarda Hindistonda), Xristiyanlik (eramizning I asrida Rim imperiyasida), islom (eramizningning VII asrida Farbiy Arabistonda) kelib chiqadi.

/

Din kishilar ongiga o'z tasirini o'tkazish,bilan bir qatorda jamiyatning ijtimoiy siyosiy va madaniy hayotiga, taraqqiyotiga ham katta tasir ko'rsatib kelgan. Hozir dinning fanga, uning yutuqlariga bo'lgan munosabati haqida yangi fikrlar mavjud.Biz o'tmishda insoniyat madaniyatining tarixi din va fan o'rtasidagi kurashdan iborat deb kelgan edik. Ammo hayot shuni ko'rsatadiki,fan va dinO'rtasidagi munosabat hamma davrda bir xil va bir tekis bo'lmagan. Mas: Uyg'onish Farbiyyashagan N.Kopernik, D.J.Bruno, Galiley, XVll asr Yevropaolimlari Fransuz olimlari Pol Golbax, K.Gelvise Deni Didro va boshqalar xristian diniga ochiq-oydin qarshi chiqib, uning malumotini inkoretgan bo'lsalar,MarkaziyOsiyo mutaffakkirlari fan bilan islom talimotini bir biriga qarama qarshi quymasdan ikkalisidan bahramand bolganlar

.

Tibbiyot
Astranomiya

Galileo Galiley (1564-1642).

Mashhur italyan fizigi va astranom Galileo Galiley 15-fevral 1564-yilda Piza shahrida tug’iladi. Uning otasi Venchenso muzikant edi. Galiley uncha boy bo’lmagan aslzoda oilasidan edi. U 11 yoshiga qadar maktabga qatnadi. 1574 yili Vinchenso oilasi Pizadan Florensiyaga ko’chib o’tadi. So’ngra o’sha davr taomiliga ko’a u monastirga ma’lumot va tarbiya olish uchun qabul qilindi.1589 yildan boshlab Galeley dastlab Pizadagi matematika kafedrasida, so’ngra 1592 yildan Paduan universitetida matematikadan dars bera boshladi. Galileyning Paduyadagi xayot davri (1592-1610) uning ilmiy faoliyatining eng gullagan davri hisoblanadi. 1632 yilda G.Galileyning «Olamning ikki asosiy sistemasi xakida diolog» (K.Ptolemeyning geosentrik sistemasi va N.Kopernikning geliosentrik sistemasi haqidagi ) asari bosilib chiqdi. 1609 yilda Galiley uzining 3 marta kattalashtirib ko’rsatadigan birinchi optik teleskopini, bir oz vaqt o’tgach, 32 marta kattalashtirib ko’satadigan teleskopni ixtiro qildi. Uning yordamida Galiley ilk bor Oy yuzasidagi tog’larni va kraterlarni, Quyoshdagi dog’larni va uning o’z o’qi atrofida aylanishini, Yupiterning 4 ta yuldoshi borligini, Venera fazalarini kashf qildi. Shu bilan birga Somon yo’lining juda uzoqdagi yulduzlar turkumi ekanligini isbotladi. Juda katta ahamiyatga ega bo’lgan Galileyning bu kuzatuvlari uning «Yulduzlar axborotnomasi» («Zvezdniy vestnik») nomli asarida yoziladi. Cherkov xodimlari uning barcha ko’rganlarini optik aldov, u kishilarni chalg’itmokda deb e’lon qiladi. Birok Galiley Olamning geliosentrik sistemasi haqidagi N.Kopernik talimotining tarafdori bo’lib qolaverdi.