Fan: Ona tili Sinf: Mavzu: So’z birikmasi Darsning maqsadi

3.Yangi mavzu bayoni
Ikki sozning biri tobe, ikkinchisi hokim tarzidagi bog’lanishiga tobe bog’lanish deyiladi.Tobe bog’lanishda doim ikkita qism: tobe va hokim so’z bo’ladi.Tobe so’z hokim so’zga bog’lanadi.So’roq hokim so’zga qarab beriladi.So’roqqa javob bo’luvchi tobe qism sanaladi.
Masalan: Ozod--------------------
obod ---------------------- o’lkam
maftunkor------------------
beqiyos---------------------
1-topshiriq. Kuylayman so'ziga nisbatan savol berib ko'ring (nimani? yoki kimni?) Darhol javob olasiz: yurtimni kuylayman. Bu birikmada qaysi qism muhim ahamiyatga ega ekanligini toping.
2-topshiriq. Chiroyli bino, katta bino, yangi bino birikmalaridagi tobe va hokim qismlarni aniqlang.

Yangi mavzu yuzasidan o’quvchilarga “Boshqotirma” topshiriladi.

Boshqotirma

1

S

2

I

T

3

N

O

B

T

V

4

M

O

S

L

A

SH

U

V

SH

K

SH

Q

S

A

5

B

I

T

I

SH

U

V

R

S

U

V

1. So’z birikmasi va gaplarning qurilishini o’rganuvchi tilshunoslik bo’limi.

2.Til birliklaridan biri.
3.Ona haqida qo’shiq birikmasi qaysi usulda birikkan?
4.Sinf sardori birikmasi qaysi usulda birikkan?
5.Go’zal o’lka birikmasi qaysi usulda birikkan?

Sinf o’quvchilari 3 guruhga ajratilgan bo’lib, ularga topshiriq alohida beriladi. “Boshqotirma”ni bajarganlaridan so’ng, guruhlar ekranda berilgan to’g’ri javob orqali ishlarini tekshiradilar.

71-mashq. Gaplar tarkibidan so'z birikmalarini ajratib oling va ularning bog'lanish usullariga izoh bering.
1. Aql bozorda sotilmas. 2. Aql aqldan quvvat oladi. 3. Aybini yashirmoq nodonlar ishi. 4. Aqldan ortiq boylik yo'q. 5. Aqlni beaqldan o'rgan. 6. Ahmoqning katta-kichigi yo'q.
O’quvchilar bilan darslikda berilgan 71-mashq bajariladi.
O’quvchilar bilan mashq bajarilgandan so’ng “Venn diagramma”usulida so’z birikmasi va gap qiyosiy tahlil qilinadi.Mashqdan chiqargan xulosalaridan kelib chiqqan holda topshiriq beriladi.Har bir guruhga oq qog’oz beriladi.O’quvchilar qog’ozga so’z birikmasi va gapning umumiy va xususiy belgilarini qayd qilib beradilar va ishlarini taqdimot qiladilar.


Venn diagramma

So’z birikmasi Gap

So’zlarning grammatik aloqaga kirishuvidan hosil bo’ladi
Topshiriq bajarilgandan so’ng darslikdan “Bilib oling” ruknidagi qoida o’quvchilar bilan o’qib,izohlanadi.


4. Yangi mavzuni mustahkamlash
Darslikdagi 72 -mashq bajariladi.
Mashqlar bajartirilgandan so’ng, interfaol ta’limning “BBB” usuli vositasida mavzu xulosalanadi. O’quvchilarning so’z birikmasi va gaplarning o’ziga xos jihatlari,ularning xususiy tomonlari yuzasidan o’zlashtirigan bilim va tushunchalarini qisqa jumlada joylashtirish topshiriladi.

Bilar edim	Bilib oldim	Bilishni istayman
Gap ma’lum bir fikrni ifodalab keladi.	So’z birikmasi va gapning o’xshash va farqli jihatlarini	Gapning qurilishi va grammatik ma’nolari haqida

Bunda guruh o’quvchilari jadval bandlarini mustaqil ravishida to’ldirishga harakat

qilishlari kerak.Har bir guruhdan bir o’quvchi chiqib,ishni taqdimot etadi.
Savol va topshiriqlar
1. Qanday bog'lanishga tobe bog'lanish deyiladi?
2. Hokim so'z deb nimaga aytiladi?
3. Tobe so'z haqida gapirib bering.
Mavzu bo`yicha test
1. Quyidagi javoblardan qaysi biri gap bo`la oladi?
A) kitob o`qimoq B) olma yemoq *C) uni ko`rdim D) tez kelmoq
2. So`z birikmasi nimani ifodalaydi?
A) fikr ifodalaydi *B) tushuncha ifodalaydi C) ko`chma ma`no ifodalaydi D)
A, B
3. Quyidagilardan qaysi biri so`z birikmasi?
A) olmani oldim B) mevani yedi *C) birdan kulmoq D) kuylab berdi
4. So`z birikmasida quyidagi vositalardan qaysi biri bo`lmaydi?
*A) kesimlik shakllari B) nisbat shakli C) bo`lishsizlik qo`shimchasi D) B, C
5. Dars yakuni va o’quvchilarni baholash:
Darsda faol ishtirok etgan o’quvchilar baholanadi, g’olib guruh aniqlanadi.


6. Uyga vazifa:
73-mashq. Uyga topshiriq. Bahor, do'stlik, tinchlik so'zlari ishtirokida so'z birikmalari tuzing, so'zlarning bog'lanishiga alohida diqqat qiling.
Namuna: bahor gullari, bahorda ochilmoq, bahorni kutib olmoq, ilk bahor...