Fan nomi: Biznesni boshqarish Mavzu: Menejment nazarıyaları, maktabları va ularnıng rıvojlanısh bosqıchları

Insoniy munosabatlar nazariyasi

Menejment kamchiliklariga ilmiy ta’sir etish inson munosabatlari ta’limi paydo bo‘lishdan boshlandi. Uning dunyoga kelishi va gullab yashnashi 1930-50-yillarga to‘g‘ri keladi. Inson munosa batlari ta’limotining asoschisi amerikalik jamiyatshunos va

ruhiyatshunos olim Elton Meyo (1880-1949-yillar) hisoblanadi.

Bu maktab nuqtai nazaridan:

•Ishchi — bu fikrsiz robot emas, balki obro‘-e’tiborga, o‘z-o‘zini

hurmat qilishga, o‘z qadr-qimatini his etishga;

•Boshqa kishilar tomonidan ma’qullanishga, shaxsiy maqsadlar

va manfaatlarga erishishga intilishda muayyan ijtimoiy ehtiyojlarga

ega boMgan individdir.

Insoniy munosabatlar nazariyasi

Elton Meyo fikrining asl ma’nosi shundaki, ishchi uchun uning ishlab chiqarishdagi ijtimoiy va psixologik holati ishlab chiqarish jarayoniga nisbatan muhimroq. Bundan E.Meyo shunday xulosa chiqaradiki — ishlab chiqarish va boshqaruvda hamma muammolar ichki munosabatlar nuqtai nazaridan qarab chiqilishi kerak. E.Meyo hozirgi zamon menejmenti haqidagi bilimlarni, uning ijobiy va salbiy tomonlarini yaxshi bilar edi. U o‘zining boshqaruv haqidagi ilmiy fikrida asosiy diqqat-e’tibomi o‘sha davrda kam o‘rganilgan ijtimoiy-psixologiya masalalariga qaratdi. Samarali ishning sababi — jamiyatdagi muhit bo‘lib qolishi, o‘zaro ichki munosabatlar ekanligi ayon bo‘ldi. Bir qator olim va amaliyotchilar quyidagi uch fan sohalarida: ijtimoiy, psixologiya va menejment inson munosabatlari nuqtai nazari bo‘yicha izlanishga, uni tashkilotda keng ishlatilish imkoniyatlarini o‘rganishga kirishdilar.

Insoniy munosabatlar nazariyasi

Inson munosabatlari ta’limotiasoschilaridanbiri F.Rotlisberger noshakllanish tarkibiga me’yorlar to‘plami, norasmiy qoidalar, inkor boMish, ular orasidagi ichki aloqalar to‘plamini kiritgan.

Bular normal tarkibda amalga oshadi, uni nazorat qilmaydi vacheklamaydi. Boshqa ikkita olim U.French va Ch.Bella tashkilotni aysberg bilan taqqoslaydi,uning suv ostidagi qismi noshakllanish tarkibi elementlaridan, yuqori qismi esa shakllanish tarkibi elementlaridan iboratdir. Shu bilan birga, ular ishlab chiqarish jarayonida «ijtimoiy inson»ni, boshqaruvda ijtimoiy-psixologik usullar ustunligiga diqqatni qaratdilar. Amerikalik sotsiolog R.Laykert korxonadagi haqiqiy menejmentning tashkiliy tarkibini ishlab chiqdi. Bu quyidagilardir: