«fan» nashriyoti Toshkent–2018 Hakim Sattoriy

(mahalliy aholi tilida «Duldulning izi», deb yuri-
tilardi)
, u jahon ahamiyatiga ega. Aholisi bundan 15 yil oldin Kasbi 
tumanidagi «G‘alaba» xo‘jaligiga cho‘lni o‘zlashtirish bahonasi bilan 
ko‘chirilgan va qishloq tekislab tashlangan. Ayni kunda 3 ming nufus­
li qishloqda 2 machit, 10–15 xo‘jalik uylari qo‘nqayib turibdi. Eks­
peditsiya qatnashchilari taraqqiyotning bu qurbonini ham ko‘rishlari 
mumkin. 
O‘quvchilik yillarida va undan keyin bir necha marta Amir Temur 
g‘origa sayohatga borganman. Borishda ko‘zingiz tabiatning mislsiz 
go‘zalligiga to‘yadi. Ilonizi so‘qmoq yo‘llar, chuldirab qo‘shiq kuy­
lovchi chashmalar, ufqqa o‘qtal gan cho‘qqilar. Yana atrofda gullar­
ning ifori­yu, qushlar chug‘uri...
 (Ta’riflash qiyin, faqat ko‘rish ke­

---

9
rak)
. G‘orga yayov yoki ot 
(eshak)
da borish mumkin. Shunda ham 
tog‘ sakirtma lari­yu, tubsiz zovlar labidan o‘tishda cho‘chimaslik 
kerak. Duldulning izidan o‘tgach, G‘o‘lmarasha 
(uni «Qal’a» ham 
deb atashadi)
darasiga tushiladi. Shotidan chiqib, bandargoh orqali 
Qal’ayi sheronga kiriladi. Daryo bo‘ylab ketiladi. Yo‘lda archa
 
(4–5 
xil)
, irg‘ay, uchqat, padbara kabi daraxtlarga, baldirg‘on, chukri, taran 
(tataron)
kabi o‘simliklarga duch kelish mumkin. Qal’ayi sheron 
shunday joyki, agar bandargohga soqchi qo‘yilsa, biron joydan kirib 
ham, chiqib ham bo‘lmaydi. Borgan sari kengayib boradi. To‘ri xuddi 
pichoq bilan kesilgandek ming metrlar balandlikdagi tik qoyalar bilan 
o‘ralgan. G‘or kunchiqishga qarab ketishda, daryoning chap tarafida. 
Bu yerda siz o‘zingizni chinakam tabiat muzeyiga tushib qolgandek 
his qilasiz. Qanchalab ajoyibotlar. Shulardan ikkitasi – Ho‘kiz burun 
va Baytal dumi sharsharalarini eslash kifoya. 
G‘orga taxminan bir kilometrlar qolganda tik qoyadan 150–200 
metrlar chamasi tepadan ikkita quvurdan chiqqan dek ikki tarnov suv 
otilib chiqib yotibdi. U yerga tushguncha sochilib, quyoshda tovla­
nib mislsiz go‘zallik kashf qiladi. Salqin shabada vujudingizga orom 
bag‘ishlaydi. Entikib­entikib nafas olasiz. Undan ham yuqoridan, ko‘z 
ilg‘amas joydan bir oqim bo‘ylab suv yomg‘irdek sochilib­sochilib 
keladi. Bu – Baytal dumi sharsharasi. Tepaga soatlab qarab tursangiz 
ham charchamaysiz.
G‘orga daryo tomondan 60 gradusdan kam bo‘lmagan o‘rlik dan 
chiqib boriladi. Yo‘l chag‘ir mayda toshli, yurish oson emas. Char­
choqlaringiz g‘orga yetib borgach, butunlay unu tiladi. Bu tabarruk 
maskanni dunyoning turli shaharlaridan har xil maqsadlarda kelib 
ko‘rib ketishgan, lekin qadam­baqadam o‘rganilmagan. Manbalarda 
616 metr, deb ko‘rsatil gan. Odamlar naql qilishicha, undan ketgan 
kishi Samar qand dan chiqar emish. G‘orni shartli ravishda ikki qism­
ga bo‘lganlar – Otxona va Asosiy qism. Eng katta joyda odimlovchi 
ekskavator bemalol joylashadi, eng tor joyi dan esa o‘rtacha semiz­
likdagi odam arang emaklab o‘tadi. Juda qorong‘i 
(hatto qo‘lingizni 
ko‘rmaysiz)
, ichi nam, tor izdan yuriladi. Ba’zi zallarda chiroq nuri­
da stalaktit­stalak mit lar podsho saroyidagidek tovlanadi. To‘rida ko‘l 

---

Bu tanishuv parchasidir. Asarning to‘liq versiyasi
https://kitobxon.com/oz/asar/3636
saytida.
Бу танишув парчасидир. Асарнинг тўлиқ версияси
https://kitobxon.com/uz/asar/3636
сайтида.
Это был ознакомительный отрывок. Полную версию можно
найти на сайте 
https://kitobxon.com/ru/asar/3636