Fan: Matematika mavzu: O’rta arifmetik qiymat maqsad

O’qituvchi: Nurjonova Muhayyo
SINF: 5
FAN: Matematika
MAVZU: O’rta arifmetik qiymat
MAQSAD: A) ta’limiy: o’quvchilarga o’rta arifmetik qiymatni topish qoidasini tushuntirish, amaliyotda mustaqil qo’llashni o’rgatish;
B) tarbiyaviy: o’quvchilarga arifmetik qiymatni chiroyli va xatosiz yozishni o’rgatish bilan nafosar tarbiyasini shakllantirish;
D) rivojlantiruvchi: o’quvchilarda mustaqil fikrlash hamda mantiqiy tafakkurini rivojlantirish.
DARS JIHOZI: Qog’ozlardan yasalgan gul yaproqlari, tarqatmalar, A1 formatli 5 ta qag’oz
DARS USLUBI: Gurunlarda ishlash.
DARSNING BORISHI:

1. 
   TASHKILIY QISM. Darsga tayyorgarlik ko’riladi. Daska va bo’rni tayyorlash. Davomat olish.
   

2. 
   O’TILGANLARNI TAKRORLASH.
   

O’qituvchi o’tilagan mavzuni takrorlash maqsadida har bir gurunga A1fomatli qjg’ozda yosilgan misollarni ishlashni taklif qiladi. 3 daqiqadan keyin qog’ozlarni olib doskaga iladi va teshiriladi. Baholash quyidagich amalga oshadi: qisil – 5 ball, yashil – 4 ball, havo rang – 3 ball, sariq – 2 ball

3. 
   YANGI MAVZU BAYONI:
   

Bir necha sonlar yig’indisini qo’shiluvchilar soniga bo’lish natijasi shu sonlarning o’rta arifmetik qiymati deyiladi.
Berilgan sonlarning o’rta arifmetik qiymatini topish uchun ular yig’idisini qo’shiluvchilar soniga bo’lish kerak.
Umuman, a,b,c,berilgan sonlar bo’lsb, ularning o’rta arifmetik qiymati


Masala: Mashina 72 km/soat tezlik bilan 2.6 soat, 78 km/soat tezlik bilan esa 3.9 soat yo’l yurgan. Mashinaning o’rtacha tezligini toping.


Yechish: 1- savol. Mashina kichik tezlik bilan necha kilometr yurdi?

72·2.6=187.2 (km)

2-savol. Mashina katta tezlik bilan necha kilometr yurdi?

78·3.9=304.2 (km)

3-savol. Mashina jami nech kilometr yo’l yurdi?

187.2+304.2=491.4 (km)

4-savol. Mashina jami necha soat yurgan

2.6+3.9=6.5 (soat)

5-savol. Mashinaning o’rtacha tezligi qancha?

491.4:6.5=75.6 (km/soat)

Yoki buni qisqacha qilib, _{ } ko’rinishida hisoblash mumkin.

4. 
   MUSTAHKAMLASH.
   

1-shart. Bunda o’qituvchi gurunlarga masalalar yozilgan tarqatma beradi. Masalalarni to’g’ri ishlanganiga qarab guruhlar rag’batlantiriladi.
Masalalar: 1. Yakuniy nazorat ishiga ko’ra, Nargiza ona tilidan 100 ball, matematikadan 96.3 ball, chet tilidan 95.6 ball oldi. U uchta fandan o’rtacha necha ball olgan?
(100+96.3+95.6):3=291.9:3=97.3
2. Hamidulla birinchi soatda 6 km, ikkinch soatda 5.1 km, uchinchi soatda 4.8 km yo’l yurdi. U soatiga o’rtacha necha kilometr yuldi?
(6+5.1+4.8):3=15.9:3=5.3
3. Kombayn birinchi kuni 7.5 ga, ikkinchi kuni 6.9 ga, uchinchi kuni 8.7 ga maydondagi g’allani o’rdi. U bir kunda o’rtacha necha gektar yerdagi g’allani o’rgan?
(7.5+6.9+8.7):3=23.1:3=7.7 (ga)
2-shart. Har bir gurun 2;3 yoki 4 ta sonni yozadilar. Yozilgan sonlarni guruhlar o’zaro almashadilar va berilgan sonlarni o’rta arifmetik qiymati topiladi. Ishlangan misolni guruhni bir a’zosi taqdim qiladi.

5. 
   BAHOLASH: Dars davomida faol ishtirok etgan o’quvchilar baholanadi. Bahollar izonlanadi.
   

6. 
   UYGA VAZIFA: 209 va210 mashqlar.
   

7. 
   YAKUNLANADI .