Фан; Экология Мавъзӯ; Биотсиноз биогитиноз ва экотизим ҳусусиятҳо Донишжуй; Шерметова Хушрӯза 2019-2020

Чамоа ва сохти он.

• Чамоа (биосеноз) як кисми мураккаби табиат буда, мисли ушназори майда, кундаи пусидаи дарахт, маргзор, кух, чангал, ботлок, биёбон ва дашт хачман гуногун аст. Баъзан, чамоахои сунъй, ба монанди гармхонахо, парваришхонахо, аквариумхо ва террариумхо аз тарафи одам сохта мешаванд. Ч,амоахои хурд мисли мачмуи организмхои чангалй ё кундаи дарахти фавтида кисми умумии биосенози чангал ё биосенозхои наздисохилй ва каъри кулхо, як кисми чамоатй ва дарё як кисми алохидаи чамоахои калонро ташкил мекунанд. Биосенозхо мачмуи организмхои тасодуфй нестанд. Дар шароити якхелаи табий хаммонандии таркиби фауна ва флора аз биосенозхои якхелаи монанд иборат аст. Хамин тарик, табиати зинда хам аз намудхои алохида ва организмхои гуногун, хам аз чамоахои хархела, ки ба таркибашон намояндахои намудхои гуногун дохил мешаванд, иборат аст. Биосеноз ба мисли популятсияхо зинаи болоии ташкили хаёти организмхо мебошад.

Шумораи умумии намудхо

• ки дар як биосеноз кобилияти зиндагй кардан доранд, дар табиат хеле бисёранд. Муайян шудааст, ки дар кураи замин чангалхои тропикй аз хама сернамуданд. Тахминан дар як км.кв. майдони тропикй гайр аз микроорганизмхо боз чандсад хазор намуди растанихо ва хайвонхо дучор мешаванд. Дар баландкуххо низ, новобаста аз шароити вазнин, дар якчоягй то хазор намуди организмхо зиндагй мекунанд. Дар таркиби хар як биосеноз аъзои он мустаким ё гайримустаким байни хамдигар робитаи гизой доранд. Баъзан бо хам мухити зиндагониро таъмин мекунанд ва дар охир дар якчоягй шумораи умумиро каму зиёд мекунанд. Дар рафти инкишофи биосеноз дар таркиби он чараёнхои гуногуни мубориза барои хаёт ва интихоби табий мегузарад. Хар як биосеноз силсилаи системаи мураккаби табиат буда, аз хисоби робитаи байни намудхо ва сохтори мураккаби таркибии он арзи вучуд дорад.

Таркиби намудии биосеноз

• Шумораи намудхое, ки чамоахоро ташкил мекунанд, нобаробар аст. Яке аз онхо бисёр, дигаре камчин ва сеюмин нодир мебошанд. Намудхоеро, ки дар биосенозхо аз хама бештар дучор мешаванд, доминантно меноманд. Чормагз дар чангалхои пахнбарги кишвар, арча дар арчазор, дар байни паррандахо - кабутар, гунчишк, аз хояндахо - муши даштй ва гайра аз чумлаи доминантхоанд. Асоси таркиби биосенозхоро намудхое ташкил мекунанд, ки шумораашон бисёранд. Намудхои нодир ва камчин дар биосенозхо гуногунихои хархеларо сохибанд.