Фан буйича билим,куникма ва малакага куйиладиган талаблар

7.3-rasm. Real suyuqliklar uchun geometrik, p ezometrik va tezlik balandliklari.

Bundan

natijada quyidagi tenglamani olamiz
(7.8.)
Olingan tenglama real suyuqliklar elementar oqimсhasi uсhun Bernulli tenglamasidir. Bu tenglama ideal suyuqlik elementar oqimсhasidan o`ng tomondagi to`rtinсhi hadi h_12 bilan farq qiladi. Bu had 1-1 va 2-2 kesimlar orasida bosimning kamayishini ko`rsatadi. Ideal suyuqliklarda ichki ishqalanish kuсhi hisobga olinmagani uсhun yuqorida aytilgan had bo`lmaydi.


7.4. Real suyuqliklar oqimi uchun Bernulli tenglamasi
Oqim cheksiz ko’p elementar oqimchalardan tashkil topganligidan shu oqimchalar energiyalarining harakat kesimi bo’yicha integralini olish yo’li bilan oqim uchun Bernulli tenglamasini hosil qilish mumkin:

Oqimning har bir elementar oqimchasida tezlikni hisoblash qiyin bo’lgani uchun (7.9) tenglamadagi integralni hisoblash ham qiyinlashadi. Shuni nazarga olib, oqim uchun Bernulli tenglamasida tezliklarni o’rtacha tezlik  bilan almashtiriladi. Elementar oqimcha geometrik balandligi bo’yicha integral oqimning harakat kesimi og’irlik markazining geometrik balandligiga, bosim bo’yicha integral esa ana shu geometrik balandlikdagi nuqtaga qo’yilgan bosimga aylanadi. Elementar oqimchanmng 1-1 va 2-2 kesimlarida bosimning kamayishi bo’yicha olingan integral ham oqim uchun bosimning o’rtacha kamayish miqdoriga aylanadi.

Shunday qilib, yuqorida aytilganlarga asosan (7.9.) tenglama quyidagi ko’rinishga keladi:
(7.10)
bu yerda: ₁, ₂ – birinchi va ikkinchi kesimlarda tezlikning notekis tarqalganini hisobga oluvchi koeffitsient; H_1-2–birinchi va ikkinchi kesimlar uchun bosimning kamayishi.


NAZORAT SAVOLLARI:
1) Elementar oqimcha uchun Bernulli tenglamasini keltiring.
2) Real suyuqlik elementar oqimchasi uchun Bernulli tenglamasini keltiring.
3) Bernulli tenglamasining geometrik ma’nosini tushuntiring.
4) Bernulli tenglamasining fizik (energetik) ma’nosini tushuntiring.
5) Suyuqlikning bosim tekisligi deb nimaga aytiladi?
6) Real suyuqlik oqimi uchun Bernulli tenglamasini keltiring.


Tayanch iboralar: Bernulli, bosim chizig’i, bosim, Venturi suv o’lchagichi, vertushka, geometrik balandligi, geometrik mazmuni, gidravlik bosim, gidravlik bosimlar farqi, gidravlik qarshili.k.