Fan Biologiya Mavzu: Odam genetikasi. Vaqt 45 daqiqa Darsning maqsadi: Ta’limiy maqsad

1- topshiriq. Klaster usulida. Odam genetikasi faning qanday metodlarini bilasiz? Hohlagan biror metodga izoh bering.




Odam genetikasi

fani metodlari

1. Geneologik metod.

2. Egizaklar metodi.

3. Sitogenetik metod.

4. Biokimyoviy metod.

5. Populyatsion metod.

6. Ontogenetik metod.

Eslatma: Guruhlar yuqoridagi metodlarni yozib birontasiga izoh berishlari shart, izohlangan metod keyingi guruhlarda takrorlanmasligi kerak.

1. Geneologik metod-odamlarning ko’proq sondagi, nasl-nasabini o’rganib chiqishdan iborat. Bunda insondagi ko’pgina belgilar, shuningdek irsiy kasalliklarning nasldan- naslga o’tib borishini aniqlash mumkin. Odamdagi qobiliyat. ist’edod va boshqa fazilatlar, ko’pgina kasalliklar resessiv holda, masalan qandli diabet, tug’ma

karlik, gemofiliya, shizonefriyaning ba’zi formalari, Dominant holda esa

braxidaktiliya yoki kaltabarmoqlilik, ko’z shox pardasining ko’rlikka olib keladigan irsiy degeneratsiyasi, sil kasalligiga moyillik kabi belgilar shu metod yordamida nasldan- naslga o’tishi aniqlangan.

2. Egizaklar metodi-belgilarning egizaklarda rivojlanib borishini o’rganishdan iborat. Odamlarda egizaklar ikki xil bo’ladi, bitta tuxum hujayradan va har xil tuxum

hujayradan rivojlanadi.

3. Sitogenetik metod-odam irsiyatini sitogenetik usul asosida o’rganishning asosiy obyekti hujayra bo’lib, bunda hujayraning, ayniqsa xromosomalarning nozik tashqi, ichki tuzilishi, kimyoviy tarkibi, vazifasi, ota-ona belgi-xossalarini avlodlarga berilish qonuniyatlari, xromosoma tuzilishi bilan aloqador irsiy kasalliklarning kelib chiqish sabablari atroflicha o’rganiladi.
4. Biokimyoviy metod-odamlarda moddalar almashinuvi buzilishi oqibatida kelib chiqadigan kasalliklar va ularning sabablari o’rganiladi.
5. Populyatsion metod-Populyatsiya deyilganda ,arealning ma’lum qismida tarqalgan,

shu turga mansub boshqa populyatsiyalardan ba’zi bir belgi-xossalari bilan farqlanuvchi, ular bilan erkin chatishib, normal nasl beradigan organizmlar majmuasi tushuniladi. Odam irqlari, millati ham populyatsiya. Populyatsiyalar hududi

yaqin bo’lganda ular orasida genlar, xromosomalar ayirboshlash tez-tez sodir bo’lib turadi, natijada genlarning yangi kombinatsiyasi paydo bo’ladi.

6. Ontogenetik metod- odam shaxsiy taraqqiyotining genetik dasturi o’rganiladi.