Fan : Gidrotexnika inshootlaridan foydalanish Mavzu 6 Kanaldagi tindirgichlardan foydalanish. Yavov Aziz O‘ktam o‘g‘li

Sathlar rejimi ma’lum darajada beflarni oqizindilar bilan ko‘milishi va uzelni butunligicha o‘ziga xos xususiyatlariga bog‘liq. Markaziy Osiyo, Kavkaz orti, Shimoliy Kavkaz, Qozoqiston suv oluvchi uzellarini ekspluatatsiya qilish tajribasi, 3…7 m napori bilan va ostonasi daryoning o‘rtacha belgisida bo‘lgan, suv oluvchi uzellar yuqori beflarini yuvishni ishlatishning dastlabki yillaridan boshlash zarurligini ko‘rsatgan. Tog‘li va tog‘ oldi xududlardagi gidrouzellarni ishlatishni boshlanishidan yuqori befida baland sath ushlanadi. Loyihadagiga nisbatan past sathlarda befning tepa uchastkalaridan kelayotgan yirik oqizindilar bevosita uzel inshootlarigacha cho‘zilib keladi. Undan keyin sathni ko‘tarilishi yuqori befni oqizindilar bilan ko‘milishiga yordam beradi.

Yuvish rejimi suv olish uzeli beflarini oqizindilar bilan ko‘milish shartlari bilan belgilanadi. Yuvishlar soni daryoning gidrologik rejimi va suv olish koeffitsientiga bog‘liq. Yuqori befni yilga 2 marta, gidrograf piki vaqtiga moslab yuvish kerak degan tavsiyalar ham mavjud. Bunda yuqori bef tubining belgisi sezilari ko‘tarilgan payti toshqinni past sithda o‘tkazib, yuqori befni yuvish mumkin bo‘ladi.
Suv olish koeffitsienti bir stvorda yuqori bo‘lib, inshootdan pastga katta miqdorda oqizindilar tashlansa, suvning kam sarfida pastki bef oqizindilar bilan ko‘miladi. Unda cho‘kib qolgan, sathlarni ko‘targan va gidrouzeldagi perepadni kamaytirgan oqizindilarni, suv qabul qilgichga suv uzatishini to‘xtatib, toshqin paytida yuvib yuboriladi
Ko‘ndalang sirkulyatsiyasi bor (Farg‘ona turi) inshootlarining yuqori beflari ham toshqin payti yuviladi. Bunda suv qabul qilgichni to‘xtatishga extiyoj qolmaydi. Yuqori befni katta miqdorda oqizindi bosganda, xuddi shunday toshqin paytida, sathlarni to‘la tushirib va butun suv tashlama front bo‘ylab solishtirma sarfni tekis taqsimlab, oraliqlarni to‘la ochib qo‘yib yuviladi. Bunda suv qabul qilgichga suv berishni to‘xtatishni iloji bo‘lmasa va mos ravishda yuqori befdagi suv sathni naporning yarim qiymatiga va undan ko‘pga (N=5…7 m bo‘lganda) tushirib amalga oshiriladi. Toshqin ko‘tarilayotganda eng kam suvli davrdan qolgan oqizindilar, toshqinni tushishida esa sersuvlik davrida cho‘kib qolgan oqizindilar yuviladi.