Atom tuzilishi haqidagi qarashlar, Tomson va rezerford modeli
Объяснение:
Atomning dastlabki modelini ingliz fizigi Jozef Jon Tomson taklif qiladi. Tomson modeliga ko’ra atom yaxlit qismdan hamda elektronlardan iborat bo’lib, elektronlarning tebranma harakati tufayli atom fotonlar chiqaradi degan xulosani bergan.
2-mashq
Упражнение "Тест с одним верным ответом"
A2
“Atomning planetar modeli a-zarrachalarning tarqalishi bo'yicha tajribalarni tushuntirish uchun juda muhim va ushbu model atomning uzoq muddatli mavjudligini, ya'ni uning barqarorligini tushuntirib beradi” –Ushbu fikr to’grimi?
Yo’q, a-zarrachalarning tarqalishi orqali atomning planetar modeli tushuntiriladi.
Ha, atomning planetar modeli bo’lmaganda a-zarrachalar atomdan qaytmasdi.
Yo’q, atom barqaror va uzoq muddat bo’lishi mumkin emas.
Javob: B) Ha, atomning planetar modeli bo’lmaganda a-zarrachalar atomdan qaytmasdi.
Важно знать:
Atomning planetar modeli, Rezerfordning a-zarrachalar bilan o’tkazgan tajribasi
Объяснение:
1908-1911- yilga kelib Ernest Rezerford atomning yaxlit massadan iborat emas balki uning proton va neytron kabi zarralardan iboratligini o’z tajribasida isbotlaydi, hamda atomning “Planetar modelini” yaratadi. Rezerford yaratgan planetar modelga ko’ra atom musbat zaryadli yadro hamda yadro atrofida aylanuvchi manfiy zaryadli elektronlardan iborat ekanligini isbotlaydi.
3-mashq
Упражнение "Тест с одним верным ответом" (radio button)
“Yagona to’g’ri javobli test “ mashqlari
A3
Atomning o’lchami qanchaga teng?
10-10 m
10-19 m
10-9 m
10-15 m
Javob:
A) 10-10 m
Важно знать:
Atomning o’lchami va radisui
Объяснение:
Atomning o’lchami 10-10 m ya’ni 1 angstrem bo'lishi mumkin, uning yadrosi hajmi 10-15 m ga teng bo'lsa-da, atomning deyarli butun massasi uning yadrosida to'plangan.
4-mashq
Упражнение "Тест с одним верным ответом" (radio button)
“Yagona to’g’ri javobli test “ mashqlari
B1
1 massa atom birligi qanchaga teng?
A) 1 m.a.b. = 1,6606 ∙ 10–20 кг
B) 1 m.a.b. = 1,6606 ∙ 10–30 кг
C) 1 m.a.b. = 1,6606 ∙ 10–25 кг
D) 1 m.a.b. = 1,6606 ∙ 10–27 кг
Javob:
Javob: D) 1 m.a.b. = 1,6606 ∙ 10–27 кг
Важно знать:
Atomning massasi massa birliklari.
Объяснение:
Tabiiyki, nuklonlarning massasi juda kam. Uning massasini aniqlash uchun atomning tashkil etuvchilarining (m.a.b)massalari yig’indisini qo’shish kifoya.
Agar elektronlar soni yadrodagi protonlar soniga to'g'ri keladigan bo'lsa, atom odatda elektr neytral hisoblanadi. Atomning hamda yadroning o’lchamlari keltirilgan.
1 m.a.b. = 1,6606 ∙ 10–27 кг
5-mashq
Упражнение "Тест с одним верным ответом" (radio button)
“Yagona to’g’ri javobli test “ mashqlari
B2
Nuklonlar nima?
Yadro hamda elektron birgalikda nuklonlar deyiladi
Proton va neytronlar, yadro o’lchami va uning tashkil etuvchilari
Объяснение:
Atom yadro va elektronlardan iborat.Atom yadrosiga to’g’ri kelgan zarralar ortga qaytganini tushuntirish mumkin.
Bugungi kunda yadro ham mubat zaryadli- proton va zaryadsiz -neytronlardan iboratligi aniqlangan. Proton va neytronlarni birgalikda –nuklonlar deb ataymiz. Tabiiyki, nuklonlarning massasi juda kam.
6-mashq
Упражнение "Тест с одним верным ответом" (radio button)
“Yagona to’g’ri javobli test “ mashqlari
B3
Keltirilgan fikrlardan tog’rilarini belgilang
Rezerford nimani tushuntirgan:
1.Atomning markazida musbat zaryadli yadro joylashgan bo’lib uning o’lchami 10−14 −10−15 m ni tashkil qiladi;
2. Yadro atomning to'liq hajmining yarmini egallaydi, lekin uning musbat zaryadini va uning massasining 90% qismini o'z ichiga oladi.
3Yadronning zaryadi elektronlarning zaryadlari yig’indisiga teng.
A)1-3javoblar to’g’ri
B) 2-3javoblar to’g’ri
C) 1-2javoblar to’g’ri D)3- javob to’g’ri
