Falsafiy qonunlar va kategoriyalar

Imkoniyat  va  voqyelik

  -  falsafaning  muhim  kategoriyalaridir.  Imkoniyat  narsa  va 

hodisalarning  makon  va  zamondagi  rivojlanish  tendensiyasini  ta'minlaydigan,  muayyan 

qonuniyatlarga  asoslanadi.  Voqyelik  esa,  shu  qonuniyatlarga  asoslangan  rivojlanishning 

namoyon  bo‘lishidir.  Imkoniyat  va  voqyelik  kategoriyasini  ham,  bilishning  umumiy  mantiqiy 

tamoyillariga ko‘ra, boshqa kategoriyalar bilan bog‘liqlikda tahlil qilish muhim ahamiyatga ega. 

Imkoniyat  narsa  va  hodisalar  rivojlanish  jarayonining  ichki  birligini  ifodalaydi  va  ularning 

rivojlanish  shart-sharoitlarini,  sabablarini,  zaruriy  qonuniyatlarini,  mohiyatini  o‘zida 

mujassamlashtirgan.Imkoniyatning  voqyelikka  aylanishi  qonuniy  hodisadir.  Uning  real,  formal, 

mavhum  imkoniyat  deb  ataladigan  shakllari  bor.  O‘zbekiston  mustaqillikka  erishgandan  keyin 

demokratik huquqiy jamiyat qurishi uchun real imkoniyatlar vujudga keldi. Bunday imkoniyatlar 

I.A. Karimovning «O‘zbekiston XXI asr bo‘sag‘asida: xavfsizlikka tahdid, barqarorlik shartlari 

va taraqqiyot kafolatlari» asarida ko‘rsatib berildi. 

Imkoniyat kategoriyasini, uning shart-sharoiti bilan aralashtirmaslik kerak. Shart-sharoitlar 

oqibat,  tasodif,  hodisa  sifatidagina  imkoniyatga  ta'sir  qiladigan  omillar  majmuasidan  iborat. 

Mavjud  voqelik  tarixiy  genezisiga  ko‘ra,  o‘zida  boshqa  voqyelikning  imkoniyatlarini 

mujasamlashtirgan  bo‘ladi.  Masalan,  bozor  iqtisodiyotining  hozirgi  bosqichi  real  voqyelik 

sifatida, uning keyingi rivojlanish imkoniyatlarini namoyon qiladi.