Фалсафада субстанция ва материя муаммоси

Фалсафада материя ва
субстанция муаммоси
Фалсафада
субстанцияга
боғлиқ асослар
материя
Худо
онг
Фалсафа тарихида ўзининг мавжудлиги учун ўзидан бошқа ҳеч нарсага муҳтож бўлмаган шундай биринчи асосни ифодалаш учун «субстанция» (лот. substantia – моҳият, асос) категорияси қўлланилади. Илк фалсафий йўналишларнинг вакиллари барча нарсалар асосини ташкил этувчи моддани биринчи асос сифатида тушунганлар
Субстанция тушунчасининг моҳияти.
эфир
Фалсафа тарихида субстанция ҳақидаги қарашлар
Б.Спиноза
Субстанцияни бир вақтнинг ўзида
ҳам табиат, ҳам Худо сифатида
таърифлаган ва бу икки тушунчани
тенглаштирган.
Б.Спиноза Худони табиатга
бутунлай сингдириб юборган, уни
табиийлаштиришга ва илоҳий
мазмундан ажратишга ҳаракат
қилган. Унинг пантеизми шундан
иборат бўлган.
У барча субстанцияли нарсаларни
табиатга ва фақат табиатга боғлади.
«Табиат ҳамма нарсанинг сабабчи-
сидир; у абадий мавжуддир; табиат
ўз-ўзининг сабабчисидир...». «Та-
биат қандайдир буюм эмас; у доим
ўз ҳолича мавжуд бўлган; ҳамма
нарса унинг бағрида вужудга келади;
у барча нарсалар билан таъминлан-
ган улкан устахонадир. Шу маъ-
нода табиат ҳам, субстанция ҳам
сиртдан ҳеч қандай турткига муҳтож
эмас.
Гольбах
Турли фалсафий таълимотларда дунёнинг
бирлиги ва унинг келиб чиқишига нисбатан
ёндашувлар
МОНИЗМ- «мо-
низм» (юнон.
monos – битта,
ягона) Дунё
нарсалар ва
ҳодисалар ранг-
баранглиги бир
субстанциядан
иборат.
Материалистик
Монизм-дунё ягона
ва узвий, у азал-
дан моддий,
дунёнинг бирлиги
замирида айни
шу моддийлик
ётади