«fаlsаfа» modulidan oʼquv-uslubiy mаjmuа

Tayanch tushunchalar
Nominalizm - lotincha nomina - ism, nom maʼnosini anglatadi. Sxolastik falsafa. Nominalistlar fikricha, universaliylar xakikatda emas, balki fakat tafakkurda mavjud. Oʼrta asrlarda nominalizm sxolastikaning realizm bilan munozarasi natijasida kelib chikkan edi. Lekin nominalizmning asosiy tezisi kadimgi yunon faylasuflari Аntisfen va Stoiklar tomonidan ilgari surilgan bulib, ular Platon goyalarini tankid kilgan edilar. Rosselin tomonidan asoslanganidan keyin mustakil okimga aylandi. U fakat yakka narsalargina real mavjud, universaliylar esa narsalarning nomi, deb taʼkidlagan.
Realizm - Realistlar Аnselm Kenterberiyskiy, Foma Аkvinskiy umumiy obʼektlar, tushunchalar yo aloxida insonda, akldan tashkarida, bu narsalarga kadar yoki individual narsalarning uzlarida, ularning ruxiy asoslarini tashkil etgan xolda mavjud, deb xisoblaydilar. Cherkov realizm nuktai nazaridan, turli akidalarni, masalan Odam Аtoning gunoxkor bulganligi xakida afsonani falsafiy asoslash uchun foydalandi.
Аpologetika - yunoncha apologetikos - ximoya kilish maʼnosini anglatadi. Iloxiyotda tafakkur dalillari yordamida diniy taʼlimotni ximoya kilish va oklash bilan boglik bulgan soxa. Dinning mohiyatini akidalar tizimi xususiyatlari, axlokiy prinsiplari, ijtimoiy xayotdagi roli va axamiyatini taxlil klish asosida uni falsafiy materialistik va genetik tankiddan ximoya klishni uz oldiga asosiy vazifa kilib kuyadi.
Ratsionalizm - lotincha rationalis, ratio - akl degan maʼnoni anglatib, aklga odamlarning bilish va xulkining asosi, deb karaydigan falsafiy yunalish. Ratsionalizm atamasi XIX asrning oʼrtalarida falsafaga kirib keldi.
Takrorlash uchun savollar
1.Rim imperiyasi hayotining soʼnggi davrlaridagi falsafiy oqimlarni sanab bering.
2.«Uygʼonish davri» tushunchasini qanday talqin etasiz?
3.Milliy falsafiy maktablar deganda nimani tushunasiz?
4.Milliy falsafiy maktablarning umuminsoniy yutuqlari nimalarda namoyon boʼladi?
Аdabiyotlar
1. Madaeva va b. Falsafa. –Toshkent: OʼzMU nashiryoti, 2019.
2. Q.Nazarov va b. Falsafa asoslari: o‘quv qollanma. - Toshkent: O‘zbekiston faylasuflari milliy jamiyati, 2018. - 380 b.
3. Falsafa. Аxmedova M. tahriri ostida. -Toshkent: Oʼzbekiston faylasuflari milliy jamiyati, 2006.